Podstawy budowy maszyn. Podstawa programowa 2017 (poprzednio Podstawy konstrukcji maszyn)

Podstawy budowy maszyn.
Podstawa programowa 2017
Seria: Technik pojazdów samochodowych

rok wydania: 2018, wydanie pierwsze
ilość stron: 612
ISBN: 978-83-206-1996-6
format: B5
oprawa: miękka

Opis
Napisany zgodnie z podstawą programową kształcenia w zawodach z 2017 roku, bogato ilustrowany podręcznik poświęcony podstawom budowy maszyn. Opisano w nim podstawy rysunku technicznego z uwzględnieniem komputerowego wspomagania projektowania CAD, najważniejsze właściwości i przykłady zastosowania różnych rodzajów materiałów konstrukcyjnych, w tym także ochrony ich przed korozją, podstawowe zagadnienia dotyczące pomiarów warsztatowych oraz najistotniejsze pojęcia z zakresu tolerancji i pasowań. Przedstawiono też podstawy mechaniki technicznej i podstawy wytrzymałości materiałów, podstawowe wiadomości z zakresu technik wytwarzania oraz najistotniejsze informacje dotyczące części maszyn i zasad obliczania ich wytrzymałości. Omówiono również podstawy maszynoznawstwa, w tym m.in. klasyfikację maszyn, różne rodzaje energii, jej źródła i zasoby, odnawialne źródła energii, maszyny hydrauliczne, napędy hydrostatyczne i hydrokinetyczne, maszyny cieplne, elektrownie jądrowe, sprężarki, napędy pneumatyczne i pneumatyczno-hydrauliczne, urządzenia chłodnicze, maszyny i środki transportowe oraz automatyzację transportu wewnętrznego. Na końcu każdego rozdziału zamieszczono pytania i ćwiczenia kontrolne, umożliwiające uczniowi samoocenę w zakresie opanowania materiału.
Książka jest przeznaczona dla uczniów kształcących się w zawodach technika pojazdów samochodowych i mechanika pojazdów samochodowych oraz uczestników kursów zawodowych w zakresie kwalifikacji MG.18. Diagnozowanie i naprawa podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych.

Podręcznik ten zawiera wszystkie treści wymagane w podstawie programowej 2017 w odniesieniu do podstaw budowy maszyn również dla kwalifikacji MG.12 i może być wykorzystywany do kształcenia w zawodach elektromechanika pojazdów samochodowych i technika pojazdów samochodowych na podbudowie kwalifikacji MG.12 oraz uczestników kursów zawodowych w zakresie kwalifikacji MG.12. Obsługa, diagnozowanie oraz naprawa elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych.
Nr ewidencyjny w wykazie podręczników MEN: 1.39.26/2018

Spis treści
Wstęp / 9
1 Podstawy rysunku technicznego / 11
1.1 Rysunek techniczny językiem ludzi techniki / 11
1.1.1 Normalizacja rysunków technicznych / 11
1.1.2 Rodzaje rysunków / 12
1.2 Arkusze rysunkowe / 13
1.3 Podziałki / 15
1.4 Linie rysunkowe / 16
1.5 Pismo techniczne / 21
1.6 Tabliczki rysunkowe / 24
1.7 Rzutowanie prostokątne / 27
1.8 Rzutowanie aksonometryczne / 34
1.9 Widoki i przekroje / 37
1.10 Wymiarowanie / 48
1.10.1 Linie wymiarowe, znaki ich ograniczenia i liczby wymiarowe / 49
1.10.2 Wymiarowanie średnic, łuków i promieni / 52
1.10.3 Wymiarowanie kątów i elementów foremnych / 55
1.10.4 Wymiarowanie ścięć, zakończeń wałków i przejść / 58
1.10.5 Wymiarowanie powtarzających się elementów i zarysów krzywoliniowych / 59
1.10.6 Ogólne zasady wymiarowania / 61
1.11 Uproszczenia rysunkowe / 66
1.11.1 Uproszczenia połączeń nierozłącznych / 66
1.11.2 Uproszczenia połączeń rozłącznych / 70
1.12 Rysunek wykonawczy / 83
1.13 Rysunek złożeniowy / 90
1.14 Rysunki schematyczne / 95
1.15 Wspomaganie projektowania CAD / 98
1.16 Sprawdzenie wiadomości / 100

2 Materiały konstrukcyjne / 101
2.1 Właściwości metali i ich stopów / 101
2.2 Metale żelazne i ich stopy / 106
2.2.1 Klasyfikacja i otrzymywanie stopów żelaza z węglem / 106
2.2.2 Stale / 107
2.2.3 Staliwa / 115
2.2.4 Żeliwa / 117
2.3 Metale nieżelazne i ich stopy / 120
2.3.1 Klasyfikacja i ogólna charakterystyka stopów metali nieżelaznych / 120
2.3.2 Aluminium i jego stopy / 121
2.3.3 Miedź i jej stopy / 124
2.3.4 Cynk i jego stopy / 126
2.3.5 Magnez i jego stopy / 127
2.3.6 Nikiel i jego stopy / 128
2.3.7 Wolfram i jego stopy / 129
2.3.8 Tytan i jego stopy / 129
2.4 Obróbka cieplna / 129
2.5 Obróbka cieplno-chemiczna / 136
2.6 Materiały metalowe w pojazdach samochodowych / 138
2.7 Materiały niemetalowe / 141
2.7.1 Klasyfikacja i charakterystyka wybranych materiałów niemetalowych / 141
2.7.2 Materiały niemetalowe w pojazdach samochodowych / 147
2.8 Korozja i ochrona przed korozją / 149
2.8.1 Korozja i jej rodzaje / 149
2.8.2 Ochrona przed korozją / 151
2.9 Sprawdzenie wiadomości / 154

3 Pomiary warsztatowe / 156
3.1 Rodzaje pomiarów warsztatowych. Błędy pomiarów / 156
3.1.1 Metody pomiarowe / 156
3.1.2 Błędy pomiarowe / 157
3.1.3 Niepewność pomiaru / 158
3.1.4 Zapis wyników pomiaru / 160
3.2 Klasyfikacja narzędzi pomiarowych / 161
3.3 Wzorce miary / 161
3.4 Przyrządy pomiarowe / 166
3.4.1 Przymiar kreskowy / 166
3.4.2 Suwmiarka / 166
3.4.3 Przyrządy mikrometryczne / 169
3.4.4 Czujniki zegarowe / 173
3.4.5 Kątomierz uniwersalny / 174
3.4.6 Przyrządy pomiarowe z odczytem cyfrowym / 175
3.4.7 Inne urządzenia pomiarowe używane do pomiarów związanych z pojazdami samochodowymi / 177
3.5 Sprawdzenie wiadomości / 178

4 Tolerancje i pasowania / 180
4.1 Podstawowe pojęcia i określenia / 180
4.2 Rodzaje tolerancji / 182
4.3 Pasowania 185
4.4 Tolerowanie kształtu, kierunku, położenia i bicia / 191
4.5 Geometryczna struktura powierzchni (GSP) 194
4.6 Sprawdzenie wiadomości 199

5 Podstawy mechaniki technicznej / 201
5.1 Podstawowe wiadomości o siłach / 201
5.1.1 Podział sił / 202
5.1.2 Więzy i reakcje więzów / 203
5.1.3 Uwalnianie ciała od więzów / 205
5.1.4 Rozkładanie siły na dwie składowe / 205
5.1.5 Rzuty sił na osie układu współrzędnych / 206
5.2 Układy sił / 208
5.3 Płaski oraz przestrzenny układ sił zbieżnych/ 208
5.3.1 Płaski układ sił zbieżnych / 209
5.3.2 Wykreślny sposób składania sił zbieżnych w płaskim układzie sił / 209
5.3.3 Analityczny sposób składania sił zbieżnych w płaskim układzie sił / 210
5.3.4 Analityczny sposób składania sił zbieżnych w przestrzennym układzie sił / 211
5.3.5 Warunki równowagi płaskiego układu sił zbieżnych / 212
5.3.6 Analityczne warunki równowagi płaskiego układu sił zbieżnych. Wyznaczanie reakcji / 212
5.3.7 Wykreślny warunek równowagi płaskiego układu sił zbieżnych / 214
5.3.8 Warunki równowagi przestrzennego układu sił zbieżnych / 215
5.4 Dowolny płaski układ sił / 215
5.4.1 Wykreślne składanie dowolnego płaskiego układu sił / 215
5.4.2 Analityczne składanie dowolnego płaskiego układu sił / 218
5.4.3 Analityczne warunki równowagi dowolnego płaskiego układu sił. Wyznaczanie reakcji / 219
5.4.4 Wykreślne warunki równowagi dowolnego płaskiego układu sił / 220
5.5 Moment siły względem punktu i jego wyznaczanie / 222
5.5.1 Moment główny układu sił / 223
5.5.2 Para sił i jej właściwości / 224
5.6 Środek ciężkości ciała / 225
5.7 Tarcie / 228
5.8 Klasyfikacja i ogólna charakterystyka ruchu ciała / 232
5.8.1 Ruch prostoliniowy jednostajny / 233
5.8.2 Ruch prostoliniowy zmienny / 233
5.8.3 Ruch krzywoliniowy / 235
5.8.4 Ruch jednostajny po okręgu / 235
5.8.5 Ruch obrotowy jednostajny ciała sztywnego dookoła stałej osi / 237
5.9 Zasady dynamiki / 238
5.10 Drgania swobodne i wymuszone. Rezonans drgań / 240
5.11 Sprawdzenie wiadomości / 244

6 Podstawy wytrzymałości materiałów / 246
6.1 Odkształcenia i obciążenia / 246
6.2 Naprężenia / 248
6.3 Rozciąganie i ściskanie / 249
6.3.1 Podstawowe pojęcia dotyczące rozciągania i ściskania. Prawo Hooke’a / 249
6.3.2 Próba rozciągania / 254
6.3.3 Próba ściskania / 257
6.4 Naprężenia dopuszczalne / 260
6.5 Naprężenia rzeczywiste 262
6.6 Naprężenia stykowe / 263
6.7 Spiętrzenie naprężeń / 265
6.8 Naprężenia zastępcze w złożonym stanie naprężeń / 266
6.9 Naprężenia jednoosiowe i dwukierunkowe / 267
6.10 Naprężenia termiczne / 268
6.11 Obliczanie elementów konstrukcyjnych narażonych na rozciąganie i ściskanie / 269
6.12 Ścinanie / 273
6.12.1 Czyste ścinanie / 273
6.12.2 Ścinanie technologiczne / 274
6.13 Obliczenia wytrzymałościowe na ścinanie / 275
6.14 Zginanie / 278
6.14.1 Podstawowe pojęcia związane ze zginaniem / 278
6.14.2 Moment gnący i siła tnąca 279
6.14.3 Analityczny sposób wyznaczania momentów gnących i sił tnących w belce obciążonej siłami skupionymi / 281
6.14.4 Wykreślny sposób wyznaczania momentów gnących w belce obciążonej siłami skupionymi / 286
6.14.5 Analityczny sposób wyznaczania momentów gnących w belce z obciążeniem ciągłym / 287
6.14.6 Naprężenia i odkształcenia przy zginaniu / 292
6.14.7 Czyste zginanie / 293
6.14.8 Wskaźnik wytrzymałości przekroju na zginanie / 293
6.14.9 Obliczanie belek na zginanie / 295
6.14.10Linia ugięcia i strzałka ugięcia / 297
6.15 Skręcanie / 298
6.15.1 Wskaźnik wytrzymałości przekroju na skręcanie / 299
6.15.2 Obliczanie elementów na skręcanie / 300
6.15.3 Warunek sztywności pręta skręcanego / 303
6.16 Wytrzymałość zmęczeniowa – obciążenia i naprężenia zmienne / 303
6.17 Obliczanie elementów poddanych jednoczesnemu zginaniu i skręcaniu – wytrzymałość złożona / 305
6.18 Sprawdzenie wiadomości / 307

7 Techniki wytwarzania / 309
7.1 Klasyfikacja technik wytwarzania / 309
7.2 Odlewanie / 310
7.2.1 Wiadomości wstępne / 310
7.2.2 Klasyfikacja metod odlewania / 311
7.2.3 Proces odlewania / 311
7.2.4 Specjalne metody odlewania / 314
7.3 Obróbka plastyczna / 315
7.3.1 Klasyfikacja i rodzaje obróbki plastycznej / 315
7.3.2 Kucie / 317
7.3.3 Walcowanie / 318
7.3.4 Tłoczenie / 318
7.3.5 Ciągnienie / 319
7.4 Prace ślusarskie / 319
7.5 Maszynowa obróbka skrawaniem / 328
7.5.1 Rodzaje i charakterystyka / 329
7.5.2 Obrabiarki skrawające / 330
7.5.3 Narzędzia / 334
7.6 Wykańczająca obróbka powierzchni / 337
7.7 Maszyny i narzędzia do wytwarzania części pojazdów samochodowych / 339
7.8 Montaż / 340
7.8.1 Wiadomości wstępne / 340
7.8.2 Dokumentacja technologiczna montażu / 343
7.9 Przepisy bhp podczas wytwarzania części maszyn / 345
7.10 Sprawdzenie wiadomości / 346

8 Części maszyn / 347
8.1 Klasyfikacja i charakterystyka części maszyn / 347
8.2 Normalizacja części maszyn / 348
8.3 Zasady konstruowania i obliczania wytrzymałości części maszyn / 349
8.4 Połączenia nierozłączne / 356
8.4.1 Podział połączeń nierozłącznych / 356
8.4.2 Połączenia nitowe / 357
8.4.3 Połączenia spawane / 363
8.4.4 Połączenia zgrzewane i lutowane / 370
8.4.5 Połączenia klejone / 375
8.4.6 Połączenia wciskowe / 377
8.4.7 Oznaczanie połączeń nierozłącznych na rysunkach technicznych / 382
8.4.8 Połączenia nierozłączne w pojazdach samochodowych / 386
8.5 Połączenia rozłączne / 390
8.5.1 Podział połączeń rozłącznych / 390
8.5.2 Połączenia wpustowe / 390
8.5.3 Połączenia wielowypustowe / 394
8.5.4 Połączenia wielokarbowe / 397
8.5.5 Połączenia kołkowe i sworzniowe / 398
8.5.6 Połączenia klinowe / 405
8.5.7 Połączenia gwintowe / 407
8.5.8 Oznaczanie połączeń rozłącznych na rysunkach technicznych / 423
8.5.9 Połączenia rozłączne w pojazdach samochodowych / 426
8.6 Połączenia i elementy podatne / 431
8.6.1 Klasyfikacja i charakterystyka połączeń podatnych / 431
8.6.2 Materiały stosowane na elementy podatne / 433
8.6.3 Obliczanie sprężyn / 433
8.6.4 Oznaczanie sprężyn na rysunkach technicznych / 439
8.7 Osie i wały / 440
8.7.1 Ogólna charakterystyka osi i wałów / 440
8.7.2 Materiały stosowane na osie i wały 442
8.7.3 Obliczanie oraz konstruowanie osi i wałów 442
8.7.4 Oznaczanie osi i wałów na rysunkach technicznych / 448
8.8 Łożyskowanie / 449
8.8.1 Klasyfikacja łożysk / 449
8.8.2 Materiały stosowane na łożyska / 453
8.8.3 Obliczanie i dobór łożysk / 454
8.8.4 Oznaczanie łożysk na rysunkach technicznych / 458
8.9 Przekładnie zębate / 460
8.9.1 Wiadomości wstępne / 460
8.9.2 Klasyfikacja i charakterystyka przekładni zębatych / 460
8.9.3 Materiały stosowane na koła zębate / 462
8.9.4 Metody wytwarzania kół zębatych / 462
8.9.5 Przekładnie walcowe o zębach prostych / 464
8.9.6 Przekładnie walcowe o zębach skośnych i daszkowych / 471
8.9.7 Przekładnie stożkowe / 474
8.9.8 Przekładnie zębate śrubowe / 477
8.9.9 Przekładnie ślimakowe / 478
8.9.10 Przekładnie obiegowe i specjalne / 482
8.9.11 Oznaczanie przekładni zębatych na rysunkach technicznych / 485
8.9.12 Przekładnie zębate w pojazdach samochodowych / 487
8.10 Przekładnie cierne / 488
8.10.1 Klasyfikacja i charakterystyka przekładni ciernych / 488
8.10.2 Zastosowanie przekładni ciernych / 489
8.10.3 Oznaczanie przekładni ciernych na rysunkach technicznych / 490
8.11 Przekładnie cięgnowe / 490
8.11.1 Klasyfikacja i charakterystyka przekładni cięgnowych / 490
8.11.2 Zastosowanie przekładni cięgnowych / 492
8.11.3 Oznaczanie przekładni cięgnowych na rysunkach technicznych / 495
8.12 Sprzęgła / 498
8.12.1 Charakterystyka i rodzaje sprzęgieł / 498
8.12.2 Dobór i obliczanie sprzęgieł / 503
8.13 Hamulce / 507
8.13.1 Charakterystyka i rodzaje hamulców / 507
8.13.2 Dobór i obliczanie hamulców / 509
8.14 Zastosowanie programów wspomagających projektowanie do obliczania i konstruowania części maszyn / 510
8.15 Sprawdzenie wiadomości / 513

9 Podstawy maszynoznawstwa / 515
9.1 Klasyfikacja i ogólna charakterystyka maszyn / 515
9.2 Energia, jej rodzaje i źródła / 517
9.2.1 Rodzaje, znaczenie i zasoby energii / 517
9.2.2 Odnawialne źródła energii / 517
9.2.3 Ogniwa paliwowe / 522
9.2.4 Biopaliwa / 524
9.3 Maszyny hydrauliczne / 524
9.3.1 Podstawy hydromechaniki / 524
9.3.2 Klasyfikacja maszyn hydraulicznych / 526
9.3.3 Silniki wodne i ich zastosowanie / 529
9.3.4 Klasyfikacja pomp / 532
9.3.5 Pompy wirowe i wyporowe / 532
9.3.6 Charakterystyka napędów hydrostatycznych i hydrokinetycznych / 535
9.3.7 Pompy i napędy hydrauliczne w pojazdach samochodowych / 541
9.4 Maszyny cieplne / 545
9.4.1 Podstawowe właściwości gazów / 545
9.4.2 Pierwsza zasada termodynamiki / 546
9.4.3 Przemiany gazów doskonałych / 547
9.4.4 Druga zasada termodynamiki / 550
9.4.5 Przemiany energetyczne w maszynach / 552
9.4.6 Zasady wymiany ciepła / 552
9.4.7 Turbiny parowe / 554
9.4.8 Klasyfikacja silników spalinowych / 555
9.4.9 Odrzutowe silniki przepływowe / 560
9.4.10 Silniki rakietowe / 560
9.5 Elektrownie jądrowe / 562
9.6 Sprężarki / 563
9.6.1 Ogólna charakterystyka sprężarek / 563
9.6.2 Klasyfikacja sprężarek / 564
9.6.3 Sprężarki wyporowe i przepływowe / 564
9.7 Napędy pneumatyczne i pneumatyczno-hydrauliczne / 568
9.8 Urządzenia chłodnicze / 573
9.9 Maszyny i środki transportowe / 575
9.10 Automatyzacja transportu wewnętrznego / 577
9.11 Przepisy bhp podczas obsługi maszyn i urządzeń / 591
9.12 Sprawdzenie wiadomości / 594

Literatura / 596
Wykaz norm / 597