ABC tarasów i balkonów. Poradnik dla inwestorów i wykonawców 3/2019

ABC tarasów i balkonów. Poradnik dla inwestorów i wykonawców

Poradnik wydany pod patronatem magazynu "Ekspert Budowlany". Wydanie specjalne ABC nr 3/2019

rok wydania: 2019
ISSN: 2300-1011
ilość stron: 176
oprawa: miękka

Opracowanie i korekta:
Joanna Korpysz-Drzazga, redaktor naczelna
Monika Mucha, sekretarz redakcji

Wstęp

Balkony, loggie i tarasy to elementy konstrukcyjne budynków, zwiększające ich wartość użytkową. Mogą bowiem stać się ulubionym miejscem wypoczynku lub też powiększać przestrzeń np. salonu. Aby jednak ten obecnie modny (i chyba dobrze) element budynku nie sprawiał użytkownikom kłopotów, konieczne jest rozwiązanie dość skomplikowanych problemów zarówno na etapie projektowania, jak i prac wykonawczych.

Balkon to element architektoniczny, wykonstruowany w formie płyty wysuniętej poza lico ściany, połączonej drzwiami z pomieszczeniem za ścianą i z zewnątrz zabezpieczonej balustradą. Natomiast loggia to wnęka w elewacji budynku, utworzona przez cofnięcie ściany (ścian), od zewnątrz zabezpieczona balustradą i dostępna z jednego lub kilku pomieszczeń. Taras zaś to również wysunięta poza lico ściany płyta, pod którą może znajdować się pomieszczenie użytkowe, lub też ułożona na poziomie terenu.

Z porównania tych definicji wynika, że warunki eksploatacji balkonu, loggii i tarasu są zupełnie inne i w związku z tym determinują przyjęcie innych rozwiązań technicznomateriałowych do ich budowy.

Balkon zazwyczaj wykonstruowany jest jako wspornikowy, przy czym stosowane są tu dwa schematy statyczne: konstrukcja belkowo-płytowa lub płyta wspornikowa. Rzadziej spotyka się balkony podwieszane oraz oparte na konstrukcji dostawianej (słupach lub ścianach). Abstrahując od układu statycznego balkonu, cechą wspólną wszystkich balkonów jest brak pod nimi pomieszczeń, co oznacza, że zarówno wierzch, jak i spód balkonu ma kontakt z otaczającym powietrzem.

Natomiast tarasy mogą być nadziemne i naziemne. Te pierwsze to rodzaj stropodachu nad częścią budynku, zaprojektowany i wykonany w sposób umożliwiający przebywanie na nim ludzi. Wiąże się z tym konieczność nadania płycie konstrukcyjnej odpowiedniej nośności oraz zastosowania skutecznej izolacji zabezpieczającej pomieszczenia pod tarasem przed zalewaniem przez wodę opadową. Ponadto, niezbędne jest zastosowanie odpowiedniej termoizolacji (niezależnie od tego, czy pomieszczenie pod tarasem jest ogrzewane, czy nie) oraz paroizolacji zabezpieczającej przed wnikaniem w przegrodę pary wodnej powstającej wewnątrz pomieszczenia.

Pewną odmianą tarasu jest tzw. taras zielony, zwany inaczej dachem zielonym.

Z kolei tarasy naziemne służą przede wszystkim rekreacji i najczęściej budowane są od strony ogrodu, a także przy domach letniskowych. Powierzchnię takiego tarasu zwykle ogranicza tylko powierzchnia działki i możliwości finansowe inwestora. Najczęściej wymienianym czynnikiem inicjującym procesy destrukcyjne jest wilgoć, wnikająca w elementy konstrukcji przez różnego rodzaju szczeliny, mikropęknięcia, rysy itp. Zapomina się jednak, że PIERWOTNĄ przyczyną procesów degradacyjnych jest przyjęcie ZŁEGO ROZWIĄZANIA KONSTRUKCYJNO-MATERIAŁOWEGO, wynikające z nieprzeanalizowania rzeczywistych warunków pracy elementu konstrukcyjnego. Dlaczego z uporem maniaka konstruuje się „uszczelnienia” polegające na wykonaniu izolacji z dwóch warstw papy na lepiku (żeby było ciekawiej, jest to często zwykła papa izolacyjna na tekturze, która nie nadaje się do uszczelnień nawet przeciwwilgociowych, nie mówiąc już o przeciwwodnych, klejona lepikiem do podłoża; swoją drogą, ciekawe, czy któryś z preferujących takie rozwiązania projektantów lub wykonawców widział, jaką elastyczność ma lepik po 2 ̧3 latach takiej eksploatacji), na której układa się tzw. szlichtę z „zaprawy cementowej” (wykonanej zazwyczaj w betoniarce, o nieokreślonym stosunku w/c i grubości nieprzekraczającej 2,5 cm, o ewentualnym zbrojeniu już nie wspomnę), a wierzchnią warstwę stanowią płytki ceramiczne (dobrze, jeżeli są to płytki niskonasiąkliwe), ułożone na najtańszym kleju do stosowania na zewnątrz. Nawet przy najstaranniejszym wykonaniu spoinowania może się zdarzyć, że powstanie mała szczelina na styku fuga–płytka, lub też na skutek np. uderzenia ciężkim przedmiotem okładzina ulegnie uszkodzeniu. Niewidoczne gołym okiem rysy są wystarczającą drogą umożliwiającą wodzie dostęp do głębiej położonych warstw konstrukcji. Woda wnika pod okładzinę ceramiczną i dalej w jastrych, zatrzymując się na warstwie izolacyjnej. Po nagrzaniu okładziny przez słońce wilgoć pod postacią pary wodnej próbuje się wydostać przez fugi, zostawiając na jej powierzchni wykwity. W zimie natomiast zamarza i doprowadza do zniszczenia warstwy jastrychu i odspojenia płytek.

Konstrukcja tarasu poddawana jest naprężeniom wywołanym znaczną różnicą temperatury. W lecie okładzina podłogowa, zwłaszcza w ciemnym kolorze znajdująca się w pełnym słońcu, potrafi się nagrzać do temperatury rzędu 70 ̧80°C. Wtedy wystarczy np. burza, aby temperatura płytek spadła do kilkunastu stopni Celsjusza. Daje to w ciągu relatywnie krótkiego czasu zmianę temperatury o kilkadziesiąt stopni, co w konsekwencji powoduje zwiększone naprężenia termiczne. Przy braku odpowiednio wykonstruowanych dylatacji lub przy zastosowaniu nieodpowiedniego kleju do płytek pojawienie się, w najlepszym razie, tylko mikropęknięć jest niemal pewne. Złe uszczelnienie dylatacji powoduje, że woda ma wręcz idealne warunki do dalszej penetracji w głąb podłoża. Sposób osadzenia barierki – nieuszczelnienie miejsca jej osadzenia np. dodatkowym kołnierzem wtopionym w izolację podpłytkową oraz silikonem na poziomie wierzchu płytek – doprowadza wodę bezpośrednio do warstwy jastrychu podkładowego.

Jest to praktycznie początek procesu degradacji i destrukcji zarówno okładzin podłogowych, jak i warstw podkładowych na tarasie. Dlaczego? Ponieważ na trwałość okładzin ceramicznych na balkonach, jak również położonych pod nimi warstw konstrukcyjnych, największy wpływ mają warunki atmosferyczne. Cykle zamarzania i odmarzania, zmiany wilgotności i temperatury stawiają konstrukcji wyższe wymagania. Dodatkowe niebezpieczeństwo stanowi woda. Po zamarznięciu, na skutek zwiększenia objętości, powoduje ona dodatkowe naprężenia, mogące doprowadzić do odspojenia się płytek. Do tego dochodzi, spowodowany cyklami zamarzania i odmarzania, spadek przyczepności kleju do glazury nawet od 40% do 50% w stosunku do początkowej wielkości. Istotny jest również jeszcze jeden czynnik, a mianowicie odpowiednia klasa płytek. Faktem jest, że uszkodzenia okładzin ceramicznych związane są z panującym u nas klimatem, ilością opadów atmosferycznych, okresami mrozu i odwilży w zimie, nie można jednak pominąć kwestii odpowiedniego doboru płytek (istotna jest przede wszystkim ich niska nasiąkliwość, a w drugiej kolejności mrozoodporność). Uszkodzenia mrozowe objawiają się jako łuszczenia i odpryski powierzchni płytek, czasami jest to także odspajanie się całych płytek od podłoża. Często zdarzają się także uszkodzenia płyty konstrukcyjnej z żelbetu, np. na skutek zjawiska karbonatyzacji (dotyczy zwłaszcza balkonów). Jak się okazuje, schemat zniszczenia jest bardzo prosty, zapomina się tylko o tym, że to rozwiązanie konstrukcyjne musi skutecznie przeciwstawiać się czynnikom destrukcyjnym.

Taras jest konstrukcyjnie elementem o wiele bardziej skomplikowanym od balkonu, może on być położony na gruncie lub usytuowany nad pomieszczeniem, dochodzi więc znaczna różnica temperatur między warstwami wierzchnimi tarasu a spodem płyty konstrukcyjnej. Z tego też powodu konieczne jest wykonanie parozolacji i izolacji wodochronnej (nierzadko izolacji wodochronnych), odpowiednie wykonstruowanie i uszczelnienie dylatacji oraz rozwiązanie wielu innych problemów.

Jeżeli taras naziemny przylega do budynku, niezbędne jest odpowiednie wykonstruowanie i uszczelnienie połączenia z budynkiem, zaizolowanie ścian, na których oparta jest płyta nośna tarasu naziemnego, oraz odpowiednie zamocowanie i uszczelnienie obróbek blacharskich, balustrad itp. Oddzielny problem mogą stanowić schody, o których często się zapomina. To oczywiście tylko część problemów, które trzeba pokonać, aby ostateczny efekt, czyli dobrze wykonany taras, cieszył oko, stanowił o estetyce i funkcjonalności budynku, zapewniał komfort użytkowania i służył przez długie lata.

Spis treści

Wstęp / 5

1. Jak wybierać koncepcję uszczelnienia / 8

2. Materiały do wykonania warstw konstrukcji tarasów i balkonów / 22
Warstwa spadkowa / 22
Paroizolacja / 23
Termoizolacja / 24
Izolacja międzywarstwowa oraz izolacja w systemach z drenażowym odprowadzeniem wody / 29
Jastrych dociskowy / 32
Uszczelnienie zespolone (podpłytkowe) / 32
Warstwa użytkowa tarasów i balkonów z powierzchniowym odprowadzeniem wody / 33
Warstwa użytkowa tarasów i balkonów z drenażowym odprowadzeniem wody / 37
Warstwa użytkowa balkonów i tarasów z drenażowym odprowadzeniem wody układana luzem / 38
Planowanie odwodnienia połaci / 39

3. Tarasy z powierzchniowym odprowadzeniem wody / 43
Warstwa spadkowa / 44
Paroizolacja / 45
Termoizolacja / 47
Jastrych dociskowy / 51
Hydroizolacja podpłytkowa / 66
Okładzina ceramiczna / 67

4. Balkony z powierzchniowym odprowadzeniem wody / 69

5. Tarasy naziemne z powierzchniowym odprowadzeniem wody / 74

6. Tarasy nadziemne z drenażowym odprowadzeniem wody / 79
Wariant z okładziną ceramiczną na macie drenującej / 79
Wariant z warstwą użytkową z płyt kamiennych/dekoracyjnych/chodnikowych układanych luzem / 84

7. Balkony z drenażowym odprowadzeniem wody / 91

8. Tarasy naziemne z drenażowym odprowadzeniem wody / 94

9. Tarasy naziemne z drenażowym odprowadzeniem wody w układzie odwróconym / 98

10. Warstwa użytkowa z powłok żywicznych / 105

11. Taras/balkon z balustradą pełną / 119

12. Uszczelnienie progów drzwiowych / 137

13. Warstwa użytkowa z kamieni naturalnych / 154

14. Najczęściej popełniane błędy / 160

Literatura / 168

O autorze

Maciej Rokiel - mgr inż., absolwent Wydziału Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Politechniki Łódzkiej. Rzeczoznawca budowlany SITPMB-NOT ze specjalnością ochrona budynków przed wodą i korozją biologiczną, specjalista mykologiczny PSMB. Od kilkunastu lat jest związany z branżą chemii budowlanej. Autor wielu opracowań, ekspertyz i opinii, referatów naukowych oraz licznych publikacji i artykułów dotyczących poprawnych rozwiązań technologiczno-materiałowych hydroizolacji balkonów, tarasów, pomieszczeń mokrych, basenów oraz zagadnień związanych z kompleksową renowacją starych, zawilgoconych i zasolonych budynków.