Inżynieria ruchu drogowego. Teoria i praktyka

Inżynieria ruchu drogowego. Teoria i praktyka

rok wydania: 2014, wydanie pierwsze
ISBN: 978-83-206-1707-8
ilość stron: 504
format: B5
oprawa: miękka

Opis

Podręcznik akademicki omawiający problematykę istotną dla projektowania dróg i organizacji ruchu drogowego (badania, pomiary i analizy ruchu), teorię ruchu drogowego (cechy użytkowników dróg, pojazdy i ich ruch po drodze, modelowanie ruchu drogowego, przepustowość dróg, ulic i skrzyżowań), charakterystykę polityki transportowej i zarządzania ruchem, organizację ruchu drogowego (oznakowanie, systemy sygnalizacji oraz sterowania ruchem na drogach miejskich i autostradach, priorytety w ruchu dla środków transportu zbiorowego, parkowanie, ruch pieszy i rowerowy), a także bezpieczeństwo ruchu drogowego i opis działań zmierzających do jego poprawy.
Odbiorcy książki: studenci wyższych uczelni technicznych o specjalnościach drogowych oraz słuchacze studiów podyplomowych w zakresie drogownictwa, organizacji i bezpieczeństwa ruchu oraz osoby i instytucje związane z drogownictwem.

Spis treści

Wstęp / 11
Ważniejsze oznaczenia / 14

1. Użytkownicy dróg / 17
1.1. Człowiek jako podmiot w ruchu drogowym / 17
1.2. Prawidłowości zachowań człowieka / 18
1.3. Wpływ osobowości na zachowanie na drodze / 19
1.4. Czynniki modyfikujące zachowanie / 22
1.5. Wnioski do projektowania dróg i organizacji ruchu / 23

2. Pojazdy i ich ruch po drodze / 25
2.1. Cechy pojazdów wpływające na ruch i jego bezpieczeństwo / 25
2.2. Ruch pojazdów na odcinku drogi / 29
2.3. Podstawowe manewry pojazdów / 41
2.4. Ruch pojazdów w rejonie skrzyżowań / 54
2.4.1. Manewry pojazdów na skrzyżowaniu / 54
2.4.2. Kolizyjność skrzyżowania / 56
2.4.3. Przejezdność skrzyżowania / 57
2.5. Prędkość pojazdów / 59
2.5.1. Prędkość jako parametr projektowy / 59
2.5.2. Podstawowe elementy geometryczne drogi zależne od prędkości / 67
2.5.3. Wpływ prędkości na wymaganą widoczność dróg i skrzyżowań / 73
2.5.4. Prędkość jako parametr charakteryzujący warunki ruchu / 79
2.5.5. Analityczne metody wyznaczania prędkości pojazdów / 80
2.6. Wpływ ruchu pojazdów na środowisko / 84
2.6.1. Zanieczyszczenia powietrza / 85
2.6.2. Hałas drogowy / 90
2.7. Postęp techniczny i jego wpływ na projektowanie dróg / 94

3. Pomiary, badania i analizy ruchu / 96
3.1. Cele, zastosowania i rodzaje pomiarów oraz badań ruchu / 96
3.2. Proste metody pomiarów i badań natężeń ruchu / 99
3.2.1. Pomiary natężenia ruchu / 99
3.2.2. Pomiary prędkości i strat czasu / 106
3.3. Badania parkowania / 111
3.3.1. Charakterystyka wykorzystania parkingów / 112
3.3.2. Badania wykorzystania istniejących parkingów / 112
3.4. Automatyczne pomiary ruchu / 115
3.5. Kompleksowe badania ruchu / 117
3.5.1. Istota kompleksowych badań ruchu / 117
3.5.2. Rodzaje i zestaw badań / 118
3.6. Pomiary natężenia ruchu na sieci dróg zamiejskich w Polsce / 119
3.6.1. Generalny pomiar ruchu / 119
3.6.2. Ciągłe pomiary ruchu w GPR / 121
3.7. Analizy ruchu / 122

4. Modelowanie ruchu drogowego / 132
4.1. Probabilistyczna charakterystyka procesu ruchu drogowego / 133
4.1.1. Procesy zgłoszeń i ich opis 133
4.1.2. Charakterystyki prędkości / 139
4.2. Makroskopowe modele ruchu / 141
4.2.1. Zależność pomiędzy podstawowymi parametrami strumienia / 141
4.2.2. Analogia hydrodynamiczna / 144
4.2.3. Falowy model ruchu / 146
4.2.4. Makroskopowe modele ruchu w arterii / 148
4.3. Mikroskopowe modele ruchu / 152
4.3.1. Model jazdy za liderem / 152
4.3.2. Modele teorii kolejek / 155
4.3.3. Modele symulacyjne / 158

5. Przepustowość dróg i ulic na odcinkach między skrzyżowaniami / 163
5.1. Pojęcie przepustowości i warunków ruchu / 163
5.1.1. Podstawowe pojęcia / 163
5.1.2. Rozwój metod estymacji przepustowości / 164
5.2. Podstawowe cechy metody HCM / 168
5.2.1. Założenia metody HCM / 168
5.2.2. Poziomy swobody ruchu / 170
5.2.3. Typy i procedury analiz / 171
5.3. Przepustowość i warunki ruchu na dwupasowych drogach dwukierunkowych / 173
5.3.1. Przypadki analiz / 173
5.3.2. Przepustowość / 174
5.3.3. Obliczeniowe natężenie ruchu / 174
5.3.4. Miary warunków ruchu / 176
5.3.5. Określenie poziomu swobody ruchu / 180
5.3.6. Odcinki o dużych pochyleniach / 181
5.4. Przepustowość i warunki ruchu na drogach wielopasowych / 187
5.4.1. Przypadki analiz / 187
5.4.2. Miary warunków ruchu / 188
5.4.3. Prędkość w ruchu swobodnym / 190
5.4.4. Obliczeniowe natężenie ruchu / 191
5.4.5. Określenie poziomu swobody ruchu / 192
5.5. Przepustowość i warunki ruchu na autostradach / 193
5.5.1. Przypadki analiz / 193
5.5.2. Odcinki między węzłami / 194
5.5.3. Odcinki przeplatania / 197
5.5.4. Łącznice, wyjazdy i wjazdy z łącznic / 199
5.6. Metoda niemiecka HBS-2001 / 202
5.6.1. Przepustowość i warunki ruchu na drogach dwupasowych dwukierunkowych / 202
5:6.2. Przepustowość i warunki ruchu na odcinkach autostrad / 206

6. Przepustowość skrzyżowań drogowych / 211
6.1. Przepustowość skrzyżowań z pierwszeństwem przejazdu / 211
6.1.1. Podstawy metod obliczeniowych przepustowości / 211
6.1.2. Czynniki wpływające na przepustowość i jej obliczanie / 221
6.1.3. Warunki ruchu / 229
6.2. Przepustowość małych i średnich rond / 233
6.2.1. Założenia metod obliczeniowych / 233
6.2.2. Czynniki wpływające na przepustowość rond i ich obliczanie / 236
6.3. Przepustowość skrzyżowań z sygnalizacją świetlną / 239
6.3.1. Założenia metody polskiej / 239
6.3.2. Natężenia nasycenia i przepustowość / 246
6.3.3. Miary oceny warunków ruchu / 253
6.3.4. Charakterystyczne elementy metod zagranicznych / 257

7. Polityka transportowa i zarządzanie ruchem / 263
7.1. Komunikacyjna pojemność obszaru / 263
7.2. Polityka transportowa w miastach i narzędzia jej realizacji / 266
7.2.1. Alternatywne strategie / 266
7.2.2. Instrumenty realizacji polityki transportowej / 269
7.3. Zarządzanie ruchem / 276
7.3.1. Cele, środki i metody zarządzania ruchem / 276
7.3.2. Organizacja ruchu na drogach zamiejskich / 278
7.3.3. Organizacja ruchu w obszarach zurbanizowanych / 278
7.4. Ruch jednokierunkowy / 282
7.4.1. Zalety i wady ruchu jednokierunkowego / 282
7.4.2. Zasady projektowania ruchu jednokierunkowego / 283
7.5. Ograniczenia prędkości / 285
7.5.1. Ogólne ograniczenia prędkości / 285
7.5.2. Lokalne ograniczenia prędkości / 286
7.6. Organizacja ruchu samochodów ciężarowych i transportu ładunków / 287
7.6.1. Charakterystyka i rola ruchu samochodów ciężarowych / 287
7.6.2. Organizacja ruchu samochodów ciężarowych / 288
7.6.3. Kierunki postępu / 290
7.7. Systemy pobierania opłat / 290
7.8. Projekt organizacji ruchu / 294

8. Oznakowanie dróg i ulic / 296
8.1. Rodzaje oznakowania i wymagania stawiane znakom drogowym / 296
8.1.1. Cele i funkcje oznakowania / 296
8.1.2. Wymagania stawiane oznakowaniu / 297
8.1.3. Hierarchia oznakowania / 298
8.2. Pionowe znaki drogowe / 298
8.2.1. Wymagania / 298
8.2.2. Kategorie znaków pionowych / 302
8.2.3. Widoczność znaków pionowych w nocy / 303
8.2.4. Zasady stosowania znaków pionowych / 304
8.3. Poziome znaki drogowe / 304
8.3.1. Funkcje i wymagania / 304
8.3.2. Kategorie znaków poziomych / 305
8.3.3. Zasady projektowania 308
8.3.4. Materiały do znakowania poziomego / 311

9. Sygnalizacja świetlna na skrzyżowaniu / 312
9.1. Cele i kryteria stosowania sygnalizacji / 312
9.2. Rodzaje sygnalizacji / 315
9.3. Sygnały, sygnalizatory i ich lokalizacja / 316
9.3.1. Sygnały i sygnalizatory 316
9.3.2. Lokalizacja sygnalizatorów / 319
9.4. Projektowanie sygnalizacji / 320
9.4.1. Elementy programu sygnalizacji i jego sporządzanie / 320
9.4.2. Kryteria konstrukcji programu / 323
9.4.3 Sygnalizacja dwu- i wielofazowa. Struktura programu sygnalizacji / 324
9.4.4. Sygnalizacja acykliczna / 327
9.4.5. Czasy międzyzielone / 329
9.4.6. Długość cyklu i sygnałów / 332
9.4.7. Sygnalizacja akomodacyjna / 334
9.5. Miary efektywności ruchu na skrzyżowaniu z sygnalizacją / 339
9.5.1. Miary efektywności / 339
9.5.2. Straty czasu / 340

10. Systemy sterowania ruchem na drogach miejskich i autostradach / 344
10.1. Koordynacja sygnalizacji na ciągu ulicznym / 344
10.1.1. Cele koordynacji sygnalizacji / 344
10.1.2. Maksymalizacja szerokości wiązki sygnału zielonego / 346
10.1.3. Minimalizacja strat czasu - analityczne metody liniowo-sieciowe / 348
10.2. Koordynacja sygnalizacji w sieci - metoda TRANSYT / 349
10.2.1. Założenia metody / 349
10.2.2. Model ruchu / 350
10.2.3. Obliczanie funkcji celu i optymalizacja / 351
10.3. Systemy sterowania ruchem ulicznym / 354
10.3.1. Scentralizowane i zdecentralizowane systemy sterowania ruchem / 354
10.3.2. System SCOOT / 357
10.3.3. System UTOPIA / 359
10.4. Systemy i środki zarządzania ruchem / 361
10.4.1. Cele i środki zarządzania ruchem / 361
10.4.2 Środki informowania użytkowników / 363
10.4.3. Opłaty drogowe / 363
10.4.4. Zaawansowane rozwiązania techniczne i organizacyjne ITS / 364
10.5. Sterowanie na autostradach / 366
10.5.1. Ogólna charakterystyka systemów / 366
10.5.2. Sterowanie przy powtarzających się zakłóceniach ruchu / 369
10.5.3. Losowe zakłócenia i nadzór nad ruchem / 372

11. Priorytety w ruchu dla środków transportu zbiorowego / 374
11.1. Powody uprzywilejowania komunikacji zbiorowej / 374
11.2. Efekty wprowadzania uprzywilejowania / 376
11.3. Metody i środki uprzywilejowania / 377
11.4. Wydzielone pasy ruchu / 380
11.5. Pasy ruchu "pod prąd" / 382
11.6. Ulice i drogi autobusowe oraz tramwajowe / 383
11.7. Uprzywilejowanie autobusów na drogach szybkiego ruchu / 385
11.8. Uprzywilejowanie przy sygnalizacji / 385
11.8.1. Sygnalizacja na odosobnionych skrzyżowaniach / 386
11.8.2. Sygnalizacja skoordynowana / 388
11.9. Inne środki uprzywilejowania / 389

12. Parkowanie / 392
12.1. Charakterystyka parkowania / 392
12.1.1. Wstęp / 392
12.1.2. Cele i czas parkowania / 392
12.1.3. Akumulacja parkowania / 393
12.1.4. Wykorzystanie parkingów / 394
12.2. Potrzeby parkingowe / 395
12.3. Rodzaje parkingów / 397
12.3.1. Parkowanie przykrawężnikowe / 397
12.3.2. Parkingi wydzielone / 398
12.4. Organizacja parkowania / 400
12.4.1. Cele organizacji parkowania / 400
12.4.2. Środki i metody organizacji parkowania / 401
12.4.3. Opłaty zaparkowanie / 401
12.4.4. Specjalne grupy użytkowników / 406
12.4.5. Obiekty o dużej frekwencji / 406
12.5. Kontrola prawidłowości parkowania / 407

13. Ruch pieszy / 408
13.1. Charakterystyki ruchu pieszego / 408
13.2. Przepustowość chodników / 410
13.3. Prędkość potoku ruchu pieszego na chodnikach i schodach / 413
13.4. Przepustowość chodników i schodów / 414
13.5. Warunki ruchu pieszego / 415
13.5.1. Warunki ruchu pieszego po chodnikach / 415
13.5.2. Warunki ruchu pieszego na przejściach z sygnalizacją / 417
13.6. Urządzenia dla pieszych / 418
13.6.1. Chodniki dla pieszych / 418
13.6.2. Przejścia dla pieszych / 420
13.6.3. Sygnalizacja wzbudzana dla pieszych / 422
13.7. Uwarunkowania bezpieczeństwa ruchu na przejściach / 423

14. Ruch rowerowy / 426
14.1. Charakterystyka ruchu rowerowego / 426
14.2. Bezpieczeństwo ruchu rowerowego / 428
14.3. Projektowanie urządzeń dla ruchu rowerowego / 429
14.3.1. Ogólne zasady projektowania / 429
14.3.2. Rozwiązania geometryczne i przepustowość dróg rowerowych / 430

15. Bezpieczeństwo ruchu drogowego - stan i analizy / 434
15.1. Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce i w innych krajach / 434
15.2. Rejestracja i statystyka wypadków / 436
15.2.1. Rodzaje zdarzeń / 436
15.2.2. Karta zdarzenia drogowego / 437
15.2.3. Bazy danych / 442
15.3. Analizy danych o wypadkach / 443
15.4. Analizy i oceny stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego / 447
15.4.1. Rodzaje analiz bezpieczeństwa ruchu drogowego / 447
15.4.2. Wskaźniki stosowane w poszczególnych rodzajach analiz / 449
15.4.3. Okoliczności i przyczyny wypadków / 450
15.4.4. Identyfikacja miejsc niebezpiecznych / 452
15.5. Szczegółowe analizy bezpieczeństwa ruchu drogowego / 455
15.5.1. Ana1izy problemowe / 455
15.5.2. Analizy szczegółowe miejsc niebezpiecznych / 456
15.6. Wpływ niektórych czynników na bezpieczeństwo ruchu / 460
15.6.1. Kompleks czynników wpływających na bezpieczeństwo ruchu / 460
15.6.2. Wpływ prędkości i sposoby jej redukcji / 462
15.6.3. Wpływ natężenia i struktury ruchu / 465
15.6.4. Wpływ niektórych czynników geometrycznych / 465

16. Metody działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego / 469
16.1. Cele i kategorie działań / 469
16.2. Projektowanie dróg / 470
16.3. Organizacja ruchu / 473
16.4. Konstrukcja i eksploatacja pojazdów; dodatkowe urządzenia zabezpieczające / 474
16.5. Prewencja i karanie / 475
16.6. Wychowanie komunikacyjne / 477
16.7. Efektywność działań na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego / 479
Literatura / 483
Indeks / 488