System powierzchniowej retencji miejskiej w adaptacji miast do zmian klimatu - od wizji do wdrożenia

System powierzchniowej retencji miejskiej w adaptacji miast do zmian klimatu - od wizji do wdrożenia

rok wydania: 2022, wydanie pierwsze
ISBN: 978-83-7348-794-9
ilość stron: 136
format: B5

Opis

W ostatnich latach problematyka gospodarowania wodami opadowymi staje się zagadnieniem coraz bardziej wielowymiarowym i wielodyscyplinarnym. W Polsce przeważają systemy kanalizacji rozdzielczej i większość sieci deszczowych odpro­wadza wody opadowe bezpośrednio do odbiornika, bez jakiegokolwiek oczysz­czania, co stwarza poważne zagrożenie dla jakości tych wód. Jest to szczególnie niebezpieczne dla małych cieków płynących przez miasta, w przypadku których gwałtowne zrzuty z systemów kanalizacji deszczowej przekraczają ich możliwości hydrauliczne, a wprowadzany ładunek zanieczyszczeń stanowi poważne zagroże­nie. Do lat 90. ubiegłego wieku uważano, że najlepsze rozwiązanie problemu wód opadowych w miastach powinno polegać na ich sprawnym i szybkim zebraniu oraz odprowadzeniu do odbiorników. Jednak postępująca urbanizacja nieuchronnie wiąże się z zastępowaniem naturalnego pokrycia terenu przez powierzchnie szczelne – nie­przepuszczalne, co prowadzi do wzrostu ilości wód spływających z tych powierzchni. W połączeniu z zachodzącymi zmianami klimatycznymi, które objawiają się m.in. nawalnymi deszczami, prowadzi to coraz częściej do sytuacji, w której odbiornik nie jest w stanie przyjąć spływających wód deszczowych. W konsekwencji dochodzi do zalewania i podtopień – nawet w centralnych dzielnicach miast. Zdarzenia takie określane są mianem powodzi błyskawicznych (z ang. flash flood).

Mimo zagrożeń, jakie niesie ze sobą woda w przestrzeni miejskiej, jest ona inte­gralną jej częścią, mile widzianą przez jej mieszkańców. Z punktu widzenia zdrowia ludzi konieczna jest integracja wody w układzie urbanistycznym. Nowoczesne podej­ście do urbanistycznego planowania tzw. miast wrażliwych na wodę (z ang. water sensitive urban design) zakłada wykorzystanie jak najbardziej naturalnych rozwią­zań technologicznych, tzw. eko-inżynierii. Do takich rozwiązań zaliczamy zielone dachy, systemy bioretencyjne, ogrody deszczowe czy systemy hydrofitowe, które łączą funkcję oczyszczania i retencji oraz zapewniają wiele funkcji ekosystemów, w tym poprawiają bioróżnorodność.

Spis treści

Przedmowa / 7
Wprowadzenie / 9

1. Miasto a zmiany klimatu – Dominika Wróblewska / 11
1.1. Zmiany klimatyczne / 11
1.2. Mitygacja i adaptacja do zmian klimatu / 14
1.3. Polityka Unii Europejskiej / 15
1.4. Polityka krajowa – strategie i działania wdrażające / 18
1.5. Planowanie przestrzenne / 20
1.6. Planowanie przestrzenne i mitygacja / 23
1.7. Planowanie przestrzenne i adaptacja / 28
1.8. Podsumowanie / 40

2. Aspekty prawne zagospodarowywania wód opadowych i roztopowych na obszarach zurbanizowanych – Wojciech Szpakowski / 42
2.1. System prawny Unii Europejskiej / 42
2.2. Wody opadowe w polskim systemie prawnym / 45
2.3. Podział wód w Prawie wodnym / 48
2.4. Własność wód i prawa właścicielskie / 50
2.5. Korzystanie z wód i usługi wodne / 52
2.6. Opłaty związane z zagospodarowywaniem wód opadowych / 56
2.6.1. Opłata za odprowadzanie wód opadowych do wód / 57
2.6.2. Opłata za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej / 59
2.6.3. Opłaty za korzystanie z sieci kanalizacji deszczowej / 61
2.7. Inne aspekty gospodarowania wodami opadowymi na terenach zurbanizowanych / 62
2.8. Podsumowanie / 65

3. System powierzchniowej retencji miejskiej – Magdalena Gajewska, Joanna Rayss, Wojciech Szpakowski, Ewa Wojciechowska,
Dominika Wróblewska / 67

4. Zrównoważone gospodarowanie wodami opadowymi w miastach, elementy błękitno-zielonych systemów – Ewa Wojciechowska,
Magdalena Gajewska / 71
4.1. Zagrożenia wynikające z urbanizacji / 71
4.2. Zmiana podejścia do zagospodarowania wód opadowych / 74
4.3. Mała retencja w skali miasta / 81
4.4. Mikroretencja w skali dzielnicy i posesji / 85
4.6. Podsumowanie / 98

5. Zielona infrastruktura miasta – od skali planistycznej do ogrodu deszczowego – Joanna Rayss / 100
5.1. Wstęp / 100
5.2. Zielona infrastruktura miasta jako odporny na zmiany klimatyczne system zieleni miejskiej / 101
5.3. Potencjał retencyjny terenów zieleni / 103
5.4. Proekologiczne zarządzanie wodą opadową 107
5.5. Proces projektowy i przykłady rozwiązań / 110
5.6. Podsumowanie / 117

6. Etapy wprowadzania, koszty i korzyści zrównoważonego zarządzania wodą w mieście – Magdalena Gajewska / 119
6.1. Cztery poziomy działania / 119
6.2. Koszty i korzyści / 122
6.3. Podsumowanie / 127

7. Podsumowanie / 128

Bibliografia / 130
Artykuły, raporty, książki / 130
Strony internetowe / 133
Akty prawne / 134
Dokumenty planistyczne / 136