Spoiwa gipsowe w budownictwie

Spoiwa gipsowe w budownictwie

rok wydania: 2008
ilość stron: 373
ISBN: 978-83-64094-00-
oprawa: twarda

Od Autora
Pomysł napisania monografii poświęconej spoiwom gipsowym i wyrobom z gipsu „dojrzewał we mnie” już od dłuższego czasu. W przemyśle gipsowym zachodzą bowiem od kilku lat bardzo istotne zmiany. Związane są one z jednej strony z szybkim rozwojem produkcji suchych mieszanek gipsowych przeznaczonych do prowadzenia wewnętrznych prac wykończeniowych oraz rozwojem nowoczesnych systemów suchej zabudowy wnętrz w budownictwie. Z drugiej strony zaś, polskie normy na spoiwa i wyroby gipsowe podlegają procesowi nowelizacji w kierunku zharmonizowanych norm europejskich PN-EN. Proces ten jest w ostatnich kilku latach szczególnie intensywny.
Można przyjąć, że w 2008 roku skończy się I etap tworzenia norm na te wyroby. Wdrażanie nowych norm oraz dostosowanie krajowego prawa do regulacji europejskich w tym zakresie budzi szereg obaw i wątpliwości. Dotyczy to szczególnie prawidłowego przeprowadzenia odpowiednich procedur oceny zgodności, umożliwiających oznakowanie wyrobu znakiem CE. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać głównie w braku odpowiedniej znajomości nowych norm oraz w praktycznych trudnościach w dostosowaniu się do wymagań związanych z oznakowaniem CE. Istotnym problemem jest fakt, że normy europejskie dotyczące spoiw i wyrobów gipsowych nie są wolne od błędów i mało precyzyjnych określeń, co stwarza wątpliwości przy ich interpretacji. Treści norm europejskich nie należy zatem przyjmować bezkrytycznie, czemu dałem wyraz w niniejszej publikacji. Przyznają to zresztą przedstawiciele Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego CEN. 
Należy zatem przyjąć, że dopiero kolejne, poprawione wydania tych norm zapiszą się na trwałe w praktyce budowlanej.

Spis treści
Od Autora 7
1. Wprowadzenie 9
2. Historia gipsu 11
2.1. Rys historyczny stosowania i produkcji spoiw gipsowych na świecie 11
2.2. Rys historyczny stosowania i produkcji spoiw gipsowych w Polsce 16
3. Charakterystyka krajowych zasobów gipsu i anhydrytu 21
3.1. Gips i anhydryt pochodzenia naturalnego 22
3.2. Gips z odsiarczania spalin 32
3.3. Inne potencjalne źródła siarczanu wapnia 42
3.3.1. Fosfogips 42
3.3.2. Inne surowce gipsowe 49
4. Fizykochemia spoiw gipsowych 53
4.1. Charakterystyka fizykochemiczna i krystalochemiczna gipsu i anhydrytu 53
4.2. Procesy dehydratacji 64
4.3. Procesy hydratacji 67
4.4. Dodatki regulujące wiązanie spoiw gipsowych 71
5. Nowelizacja norm dotyczących spoiw i wyrobów gipsowych 75
5.1. Polityka harmonizacji technicznej na rynku wyrobów budowlanych 76
5.1.1. Harmonizacja techniczna w zakresie wyrobów budowlanych 76
5.1.2. Dyrektywa 89/106/EWG „Wyroby Budowlane” 77
5.1.3. Zasady wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu w Polsce 79
5.1.4. System krajowy – znakowanie wyrobu znakiem budowlanym 82
5.1.5. System europejski – znakowanie wyrobu znakiem CE 85
5.1.6. Zakładowa kontrola produkcji 89
5.1.6.1. Dokumentacja ZKP 90
5.1.6.2. Zakres funkcjonowania ZKP 90
5.1.6.3. Personel 91
5.1.6.4. Nadzorowanie maszyn i urządzeń produkcyjnych 91
5.1.6.5. Produkcja wyrobu 91
5.1.6.6. Reklamacje 94
5.1.6.7. Działania korygujące 94
5.2. System normalizacyjny 94
5.2.1. Europejski system normalizacyjny 94
5.2.2. Krajowy system normalizacyjny 97
5.3. Zmiany w normalizacji dotyczącej spoiw i wyrobów gipsowych 101
5.3.1. Dotychczasowe normy krajowe 102
5.3.1.1. Surowce siarczanowe 105
5.3.1.2. Spoiwa gipsowe i anhydrytowe 107
5.3.1.3. Suche mieszanki gipsowe i anhydrytowe 115
5.3.1.4. Zaprawy i betony gipsowe 119
5.3.1.5. Płyty gipsowe, gipsowo-kartonowe i gipsowo-włóknowe 124
5.3.1.6. Prefabrykowane elementy gipsowe przeznaczone do systemów wznoszenia budynków i ścian działowych 132
5.3.1.7. Materiały dekoracyjne (sztukateria gipsowa) 138
5.3.1.8. Opaski gipsowe 139
5.3.1.9. Wykaz norm krajowych i Aprobat Technicznych 139
5.3.2. System norm europejskich 141
5.3.2.1. Wprowadzenie 141
5.3.2.2. Rodzina spoiw i wyrobów gipsowych wg CEN 143
5.3.2.3. Surowce gipsowe 145
5.3.2.4. Spoiwa gipsowe wg EN 13279-1 148
5.3.2.5. Tynki i zaprawy gipsowe wg EN 13279-1 158
5.3.2.6. Kleje gipsowe do płyt gipsowych wg EN 12860 167
5.3.2.7. Kleje gipsowe do płyt gipsowo-kartonowych wg EN 14496 175
5.3.2.8. Masy szpachlowe do płyt gipsowo-kartonowych wg EN 13963 184
5.3.2.9. Spoiwa i mieszanki na podkłady podłogowe wg EN 13454-1 i EN 13813 194
5.3.2.9.1. Terminologia według EN 13318 195
5.3.2.9.2. Mieszanki na podkłady podłogowe wg EN 13813 197
5.3.2.9.3. Spoiwa i mieszanki na podkłady podłogowe według EN 13454-1 203
5.3.2.9.4. Metody badań 210
5.3.2.10. Gipsy i masy dentystyczne wg EN ISO 6873 i EN ISO 7490 213
5.3.2.11. Gipsy chirurgiczne wg Farmakopei 217
5.3.2.12. Płyty gipsowe wg EN 12859 219
5.3.2.13. Płyty gipsowo-kartonowe wg EN 520 224
5.3.2.14. Pozostałe wyroby gipsowe 237
5.3.2.14.1. Płyty zespolone gipsowo-kartonowe do izolacji cieplnej/akustycznej wg EN 13950 238
5.3.2.14.2. Wyroby wytworzone w procesie obróbki płyt gipsowo-kartonowych wg EN 14190 240
5.3.2.14.3. Prefabrykowane panele z płyt gipsowo-kartonowych z rdzeniem kartonowym wg EN 13915 242
5.3.2.14.4. Płyty gipsowe z włóknami wg prEN 15283-1 i prEN 15283-2 243
5.3.2.14.5. Elementy gipsowe do sufitów podwieszanych wg EN 14246 247
5.3.2.14.6. Odlewane wyroby gipsowe z dodatkiem włókien wg EN 13815 249
5.3.2.15. Wyroby pomocnicze 252
5.3.2.16. Wymagania dotyczące substancji niebezpiecznych 252
5.3.2.17. Wymagania w zakresie bezpieczeństwa pożarowego 256
5.3.2.18. Wykaz norm europejskich EN 269
5.3.3. Podsumowanie – kierunki zmian w normalizacji krajowej 272
6. Właściwości i zastosowanie spoiw i wyrobów gipsowych w budownictwie 279
6.1. Spoiwa gipsowe 279
6.2. Tynki i gładzie gipsowe 292
6.3. Gipsy i masy szpachlowe 302
6.4. Kleje gipsowe 304
6.5. Podkłady podłogowe 306
6.6. Składniki suchych mieszanek gipsowych 310
6.7. Prefabrykaty gipsowe 317
6.7.1. Płyty gipsowe ścienne 317
6.7.2. Płyty gipsowe z włóknami 319
6.7.3. Płyty gipsowo-kartonowe 322
7. Warunki techniczne wykonania i odbioru prac gipsowych 329
7.1. Prace tynkarskie 333
7.1.1. Wymagania dotyczące materiałów tynkarskich 333
7.1.2. Zasady wykonywania tynków 334
7.1.3. Kontrola przy odbiorze tynków 336
7.1.4. Odbiór tynków 337
7.2. Lekkie ściany działowe 337
7.2.1. Wymagania dotyczące dokumentacji 338
7.2.2. Wymagania dotyczące materiałów 338
7.2.3. Warunki wykonania lekkich ścian działowych 340
7.2.4. Odbiory robót oraz kontrola i badania przy odbiorze 340
7.3. Ściany z płyt gipsowych 343
7.3.1. Wymagania dotyczące materiałów 344
7.3.2. Wytyczne wykonywania ścian z płyt gipsowych 344
7.3.3. Kontrola przy odbiorze ścian z płyt gipsowych 348
7.3.4. Prace wykończeniowe 349
8. Literatura 351

Fragment recenzji książki:

Gips jest materiałem przyjaznym dla wykonawców i użytkowników. Użycie spoiw i materiałów gipsowych wymaga jednak określonej wiedzy i staranności wykonywania prac, by było sowicie nagrodzone pięknem i funkcjonalnością pomieszczeń, w których je zastosowano. Takie wnętrza nie tylko cieszą oko obserwatora i właściciela, lecz także zapewniają odpowiednie warunki zdrowotne i bezpieczeństwo użytkowników.
Współczesne spoiwa i wyroby gipsowe, będące często mieszaninami wielu składników, różnią się znacznie właściwościami i powinny być stosowane i użytkowane w sposób umiejętny, zgodnie z ich przeznaczeniem. Jest to konieczne, by w pełni wykorzystać ich walory robocze i użytkowe w zróżnicowanych i zmieniających się w czasie warunkach panujących na budowie. Racjonalne stosowanie wspomnianych materiałów nie może się jednak ograniczać tylko do przestrzegania instrukcji opracowanych przez producentów. Niezbędna jest wiedza, dotycząca także obowiązujących norm. Jednakże obecnie wprowadzane i modyfikowane normy, odmienne od norm dotychczas stosowanych, a także pewna niekompatybilność nowych norm gipsowych oraz niektórych przepisów dotyczących wykonywania i odbioru prac budowlanych mogą sprawiać użytkownikom spoiw i materiałów gipsowych znaczne trudności. Stąd potrzeba publikacji będącej przewodnikiem po świecie wyrobów gipsowych oraz zmieniających się norm i opracowujących je instytucji.
[...] Książka napisana przez Sławomira Chłądzyńskiego jest wartościowa i potrzebna. Jej ważną cechą i zarazem zaletą [...] jest aktualność zawartych w niej informacji, a także „widzenie perspektywiczne”, gdyż jej treść wybiega w pewnych obszarach również w przyszłość. Autor umiejętnie wykorzystał swoje doświadczenie i wiedzę, a będąc członkiem zespołu opracowującego i aktualizującego normy gipsowe, był w stanie wskazać, jakie będą zmiany i jaki kształt przyjmą normy w roku 2008. Stąd „przyszłościowe” odniesienia i np. obecność w spisie literatury normy PN-EN 13963:2008 „Masy szpachlowe do płyt gipsowo-kartonowych. Definicje, wymagania i metody badań”. Cenne są również podane przez Autora informacje dotyczące planowanych i obecnie budowanych instalacji odsiarczania spalin, stanowiących potencjalne źródło surowców gipsowych. Dużą zaletą publikacji są liczne porównania właściwości spoiw gipsowych oznaczanych zgodnie z wymaganiami starych i nowych norm. Analiza takich porównań umożliwia zachowanie „ciągłości informacji” przez wykonawców określonych badań i jest szczególnie cenna, gdyż Autor książki opatrzył wspomniane porównania stosowny mi komentarzami, wyjaśniającymi przyczyny różnic w wynikach oznaczeń wykonywanych starymi i nowymi metodami.
Za bardzo wartościowe należy uznać również informacje zawarte w rozdziale siódmym, poświęconym warunkom technicznym wykonywania i odbioru prac budowlanych, w których wykorzystane zostały spoiwa i wyroby gipsowe. W rozdziale tym Autor dokonał wnikliwej analizy stanu zgodności obowiązujących przepisów z obecnie wprowadzanymi normami gipsowymi [...].
W ocenie recenzenta omawiana książka może stanowić ważną pozycję w biblioteczce ambitnych wykonawców prac budowlanych wykorzystujących spoiwa i wyroby gipsowe oraz odbiorców tych prac, wytwórców spoiw gipsowych, producentów różnego typu mieszanek tynkarskich i budowlanych materiałów wykończeniowych, a także studentów budownictwa i technologii chemicznej o specjalności materiały budowlane. [...]
Kończąc swoje opracowanie, recenzent pragnie wyrazić uznanie dla wiedzy i pracowitości Autora oraz przekonanie, że publikacja Sławomira Chłądzyńskiego dobrze spełni swoją rolę i stanie się doskonałym przewodnikiem dla wszystkich, którzy wytwarzają, badają i stosują spoiwa gipsowe [...].
Dr inż. Marek Gawlicki