Ochrona i konserwacja zabytkowych założeń ogrodowych

Ochrona i konserwacja zabytkowych założeń ogrodowych

rok wydania: 2019, wydanie drugie zmienione
ilość stron: 480
ISBN: 978-83-01-20356-6
format: 24,5x17,8 cm
oprawa: twarda

Opis

Ogrody są wyjątkowymi dziełami sztuki, które pierwiastki żywy w postaci przyrody i nieożywiony łączą twórczą myślą planisty ogrodowego. Warunkiem przetrwania założeń ogrodowych jest zapewnienie stałej ochrony, właściwej opieki i odpowiedniego użytkowania. Narastające zróżnicowane zagrożenia powodują, że problematyka ochrony i konserwacji zabytkowych założeń ogrodowych jest stale aktualna, tak w kraju, jak i na świecie. Stan zabytków ogrodowych w Polsce pokazuje jak ważne i pilne są to zagadnienia.
Z przedmowy do pierwszego wydania

Poprzednie wydanie niniejszej książki ukazało się w 1993 roku i była to pierwsza kompleksowa publikacja dotycząca ochrony i rewaloryzacji zabytków ogrodowych w Polsce. Zawarto niej wyniki badań konserwatorskich ośrodków polskich i zagranicznych, oraz bogate doświadczenia własne autora publikacji. Longin Majdecki to wybitny planista ogrodowy, a także niekwestionowany autorytet w dziedzinie ochrony i rewaloryzacji ogrodów. Drugie wydanie, bogato ilustrowane, ukazuje się po 26 latach i zawiera uzupełnienia wynikające ze zmian w prawodawstwie, teorii konserwacji i stosowanych metodach, oraz przedstawia realizacje konserwatorskie aż do czasów współczesnych.
Książka polecana miłośnikom sztuki ogrodowej, profesjonalistom zajmującym się problematyką ochrony i konserwacji ogrodów historycznych, pracownikom służb konserwatorskich, właścicielom i opiekunom zabytkowych parków i ogrodów; przydatna dla studentów kierunków: architektura krajobrazu, architektura i urbanistyka, historia sztuki.

Spis treści

Przedmowa
1. Podstawy ogólne
1.1. Dynamika kształtowania ogrodów
1.2. Trwałość ogrodu i zabytku ogrodowego
1.3. Ogród zabytkowy
1.4. Wartości ogrodu zabytkowego
1.5. Zakres konserwacji ogrodów
1.6. Substancja zabytkowa ogrodu
1.7. Cel i zadania konserwacji ogrodów
1.8. Konserwacja a dzieło sztuki ogrodowej

2. Ochrona i konserwacja ogrodów w różnych krajach
2.1. Francja
2.2. Wielka Brytania
2.3. Niemcy
2.4. Belgia
2.5. Holandia
2.6. Austria
2.7. Włochy
2.8. Hiszpania
2.9. Portugalia
2.10. Dania
2.11. Szwecja
2.12. Norwegia
2.13. Rosja
2.14. Czechy
2.15. Słowacja
2.16. Węgry
2.17. Litwa
2.18. Łotwa
2.19. Estonia
2.20. Niektóre kraje pozaeuropejskie

3. Rozwój konserwacji ogrodów w Polsce
3.1. Początki konserwacji ogrodów do połowy wieku XIX
3.2. Konserwacja ogrodów w latach 18631918
3.3. Rozwój konserwacji ogrodów w okresie międzywojennym 19181939
3.4. Rozwój konserwacji ogrodów w okresie powojennym, po roku 1945
3.5. Konserwacja ogrodów na przełomie XX i XXI w.
3.6. Ochrona prawna i struktura służby ochrony zabytków
3.7. Opieka społeczna nad zabytkami
3.8. Ośrodki naukowe i badawcze
3.9. Zasoby ogrodów i parków zabytkowych
3.10. Ewidencjonowanie zabytkowych ogrodów i parków

4. Współpraca międzynarodowa w dziedzinie ochrony i konserwacji ogrodów
4.1. Działalność UNESCO
4.2. Działalność ICOMOS
4.3. Działalność IFLA
4.4. Działalność innych organizacji
4.5. Międzynarodowe dokumenty i uchwały
4.6. Ochrona światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

5. Metodologia badań ogrodowych
5.1. Metoda dendrochronologiczna
5.2. Archeologia ogrodowa
5.3. Metoda florystyczna
5.4. Metoda przekrojów historycznych
5.5. Metoda porównawcza
5.6. Metoda historyczna

6. Przyczyny zniszczeń ogrodów i rodzaje działań konserwatorskich
6.1. Przyczyny wewnętrzne
6.2. Przyczyny zewnętrzne
6.3. Przyczyny ogólne
6.4. Działania zabezpieczające
6.5. Działania pielęgnacyjno-konserwacyjne
6.6. Działania rewaloryzacyjne
6.7. Działania adaptacyjne

7. Adaptacja zabytkowych założeń ogrodowych na potrzeby współczesne
7.1. Zasady ogólne adaptacji
7.2. Wykorzystanie bez zmiany pierwotnego przeznaczenia i sposobu użytkowania
7.3. Wykorzystanie bez zmiany pierwotnego przeznaczenia, ale ze zmianą sposobu użytkowania
7.4. Wykorzystanie ze zmianą przeznaczenia, ale z utrzymaniem pierwotnego sposobu użytkowania
7.5. Wykorzystanie ze zmianą zarówno pierwotnego przeznaczenia, jak i sposobu użytkowania
7.6. Wykorzystanie w powiązaniu z rozbudową o nowe części terenu, bez naruszania historycznego układu przestrzennego
7.7. Wykorzystanie w układzie urbanistycznym przy kształtowaniu ogólnomiejskich systemów terenów zieleni
7.8. Wykorzystanie w systemie ekoprzestrzennym miasta oraz kompleksach obszarów chronionych
7.9. Wykorzystanie w kształtowaniu warunków optymalizujących klimatyczno-zdrowotnego środowiska życia człowieka
7.10. Przesłanki kulturowego oddziaływania

8. Ochrona i pielęgnowanie drzew i drzewostanów parkowych
8.1. Dynamika rozwoju drzew i drzewostanów
8.2. Kształtowanie drzewostanu parkowego
8.3. Ocena stanu zdrowotnego drzew
8.4. Zapobieganie uszkodzeniom
8.5. Bieżące usuwanie szkód
8.6. Regulacja zagęszczenia i trzebieże
8.7. Leczenie uszkodzeń drzew z ubytkiem drewna
8.8. Choroby i szkodniki drzew oraz możliwości ich zwalczania
8.9. Ochrona drzew pomnikowych

9. Partery ogrodowe z czasów renesansu i baroku
9.1. Przemiany i formy występowania parterów
9.2. Główne typy parterów ogrodowych
9.3. Odtwarzanie parterów
9.4. Technologia urządzania parterów

10. Formy kwiatowe w parkach krajobrazowych
10.1. Rozwój form kwiatowych
10.2. Klomby i grupy kwiatowe
10.3. Kosze kwiatowe
10.4. Kobierce kwiatowe i partery kobiercowe
10.5. Ozdoby kwiatowe
10.6. Odtwarzanie form kwiatowych

11. Rewaloryzacja układów alejowych
11.1. Uzupełnianie ubytków w alejach
11.2. Dobór drzew alejowych
11.3. Odtwarzanie alei
11.4. Aleje i promenady miejskie
11.5. Adaptacja układów alejowych

12. Rewaloryzacja żywopłotów i szpalerów
12.1. Uzupełnianie ubytków żywopłotów i szpalerów
12.2. Odmładzanie żywopłotów
12.3. Wymiana żywopłotów
12.4. Przywracanie formy szpalerów
12.5. Odtwarzanie żywopłotów i szpalerów
12.6. Adaptacja form przekształconych
12.7. Utrzymywanie żywopłotów obwódkowych
12.8. Rekonstrukcja form szczególnych i zabezpieczenie materiałowe
12.9. Warunki ogólne

13. Syngieltony, grupy i klomby
13.1. Pielęgnowanie i rewaloryzacja syngieltonów (samotników)
13.2. Pielęgnowanie i rewaloryzacja grup drzewiastych
13.3. Przejawy deformacji klombów
13.4. Rewaloryzacja klombów

14. Ochrona i kształtowanie runa parkowego
14.1. Znaczenie runa w ogrodach historycznych
14.2. Rozpoznanie wytworzonego runa
14.3. Wymagania konserwatorskie
14.4. Kierunki działań adaptacyjnych
14.5. Urządzanie i odtwarzanie runa parkowego

15. Trawniki i łąki parkowe
15.1. Rodzaje i formy występowania
15.2. Mieszanki i dobór traw
15.3. Urządzanie i renowacja
15.4. Pielęgnowanie trawników

16. Szata roślinna parków historycznych
16.1. Zasady kształtowania doboru gatunkowego
16.2. Udział drzew i krzewów introdukowanych w wieku XVII i XVIII
16.3. Udział drzew i krzewów introdukowanych oraz form ogrodowych w wieku XIX
16.4. Nowe formy drzew i krzewów w wieku XX
16.5. Formy pnączy drzewiastych
16.6. Rośliny kwietnikowe

17. Drogi i nawierzchnie parkowe
17.1. Rozwój form drogowych
17.2. Konserwacja układu dróg parkowych
17.3. Nawierzchnie dróg parkowych
17.4. Elementy i urządzenia drogowe

18. Układy i elementy wodne w założeniach ogrodowych
18.1. Rozwój i przemiany form wodnych
18.2. Zasoby miejscowe wody
18.3. Poziom lustra wody
18.4. Utrzymanie czystości wody
18.5. Umacnianie brzegów zbiorników wodnych

19. Ochrona i konserwacja rzeźb ogrodowych
19.1. Rozwój form rzeźbiarskich
19.2. Przenoszenie rzeźb
19.3. Kopie rzeźb ogrodowych
19.4. Konserwacja rzeźb

20. Mała architektura ogrodowa
20.1. Rozwój i przemiany form małej architektury ogrodowej
20.2. Wyposażenie ogrodowe: ławki, kosze na śmieci, oświetlenie, znaki informacyjne

21. Przestrzenne formy ochrony konserwatorskiej
21.1. Tezy główne ochrony
21.2. Zagrożenia zewnętrzne
21.3. Zagrożenia wewnętrzne
21.4. Formy ochrony zabytków
21.5. Strefy ochrony zabytków
21.6. Struktura strefy ochrony konserwatorskiej
21.7. Wyznaczanie strefy ochrony konserwatorskiej
21.8. Funkcja i formy działań ochronnych w strefie konserwatorskiej
21.9. Skuteczność stref ochrony konserwatorskiej
21.10. Powiązanie z planowaniem przestrzennym

22. Dokumentacja konserwatorska
22.1. Dokumentacja historyczna
22.2. Inwentaryzacja dendrologiczna
22.3. Dokumentacja realizacyjna

23. Wykonywanie robót konserwatorskich
23.1. Tryb wykonywania robót
23.2. Uwarunkowania realizacyjne
23.3. Gospodarka drzewostanem
23.4. Operaty konserwatorskie
23.5. Dokumentacja powykonawcza

Literatura
Indeks nazw
Indeks nazwisk