Wytyczne projektowania, instalowania, uruchamiania, obsługi i konserwacji systemów integrujących urządzenia przeciwpożarowe SITP WP-05:2024 CNBOP-PIB W-0007:2024

Zespół autorski:
CNBOP-PIB Wydanie 2
Robert Śliwiński, Paweł Gancarczyk, Konrad Zaciera, Agnieszka Ponichtera
Współautor wydania 1
Michał Pietrzak

SITP
Piotr Chojnicki, Mariusz Sobecki, Krzysztof Kunecki, Piotr Matuszewski, Andrzej Pająk, Patryk Sawicki, Rafał Starczak, Mirosław Siuda, Sławomir Staniak
Redakcja:
Elżbieta Muszyńska-Połeć, Anna Golińska, Aleksandra Grzęda

Spis treści

PRZEDMOWA / 9

WSTĘP

DEFINICJE I SKRÓTY / 13
Definicje / 13
Skróty / 24

1. INFORMACJE OGÓLNE, ZASTOSOWANIE SIUP / 25

2. ELEMENTY SKŁADOWE SIUP / 29
2.1. Oprogramowanie / 29
2.2. Elementy sprzętowe / 32
2.2.1. Jednostka centralna / 32
2.2.2. Urządzenia sieciowe / 32
2.2.3. Urządzenia wejścia/wyjścia / 33
2.2.4. Urządzenia obsługi / 33
2.2.4.1. Terminale operatorskie / 33
2.2.4.2. Stacja robocza / 34
2.2.4.3. Stacja robocza mobilna / 34
2.2.5. Specjalizowane centrale jako dodatkowe urządzenia obiektowe / 34
2.2.6. Urządzenia zasilające / 35

3. PROJEKTOWANIE SIUP / 37
3.1. Analiza i ocena ryzyka / 37
3.2. SIUP w systemie ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego / 38
3.3. Kategorie instalacji SIUP / 41
3.4. Konfiguracja SIUP — połączenia sieciowe, praca w wielu obudowach / 42
3.5. Okablowanie / 45
3.6. Współpraca SIUP z urządzeniami przeciwpożarowymi / 47
3.7. Współpraca SIUP z systemami innymi niż urządzenia przeciwpożarowe / 49
3.8. Wykorzystanie SIUP do funkcji związanych z reagowaniem na pożar / 51
3.9. Wykorzystanie SIUP do funkcji niezwiązanych z reagowaniem na pożar / 53
3.10. Zasilanie SIUP / 54
3.11. Zapewnienie bezpieczeństwa SIUP / 55
3.12. Uzgodnienie projektu instalacji SIUP z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych / 57
3.13. Wymagana dokumentacja / 58

4. INSTALOWANIE SIUP / 59
4.1. Lokalizacja pomieszczenia obsługi / 59
4.2. Instalowanie linii zasilających, sygnałowych / 60
4.3. Instalowanie i konfigurowanie / 61
4.3.1. Instalowanie / 61
4.3.2. Konfigurowanie / 62
4.3.3. Uruchomienie / 63
4.4. Wymagana dokumentacja / 64

5. URUCHAMIANIE SIUP / 65
5.1. Mapowanie integrowanych systemów, programowanie i konfiguracja bazy danych SIUP / 65
5.2. Weryfikacja i testy instalacji / 67
5.2.1. Testowanie instalacji SIUP / 67
5.2.2. Testowanie połączenia z integrowanymi systemami/urządzeniami / 68
5.2.3. Testowanie zintegrowanych systemów / 68
5.2.4. Testowanie systemów w reakcji na zdarzenia / 68
5.3. Wymagana dokumentacja / 69

6. OBSŁUGA SIUP / 71
6.1. Instrukcja postępowania operatora SIUP / 71
6.2. Testowanie poprawności działania / 72
6.3. Naprawy, części zamienne / 72
6.4. Modyfikacja i rozbudowa SIUP / 73
6.5. Szkolenia personelu / 74
6.6. Informacje dla straży pożarnej / 74

7. KONSERWACJA SIUP / 77
7.1. Odpowiedzialność — podstawy prawne / 78
7.2. Odpowiedzialność karna wynikająca z zaniechania obowiązków konserwacyjnych / 78
7.3. Zalecane wymagania dla podmiotów świadczących usługi serwisowe / 79
7.4. Czynności — jakie i kiedy je wykonać? / 79
7.4.1. Wymagania ogólne dotyczące konserwacji / 79
7.4.2. Czynności wykonywane przez firmę serwisującą / 80
7.5. Czynności po pożarze / 81

8. PRZYKŁADOWE APLIKACJE / 83
8.1. Hala widowiskowo-sportowa / 83
8.1.1. Ogólna charakterystyka rozwiązań ochrony przeciwpożarowej obiektu / 83
8.1.2. Podstawowe założenia dla instalacji SIUP / 85
8.1.3. Projektowana konfiguracja sprzętowa instalacji SIUP / 86
8.1.4. Aplikacja wizualizacyjna SIUP / 89
8.1.5. Ponadstandardowa funkcjonalność aplikacji oprogramowania SIUP / 90
8.1.6. Instalacje systemowe / 90
8.1.7. Uwagi końcowe / 91
8.2. Budynek wysokościowy / 92
8.2.1. Ogólna charakterystyka rozwiązań ochrony przeciwpożarowej obiektu / 92
8.2.2. Konfiguracja sieci central CSP/CSUP / 93
8.2.3. Podstawowe założenia dla instalacji SIUP / 94
8.2.4. Konfiguracja SIUP / 95
8.2.5. Wdrożone funkcje oprogramowania SIUP / 98
8.2.6. Uwagi końcowe / 104
8.3. Elektrociepłownia / 105
8.3.1. Ogólna charakterystyka rozwiązań ochrony przeciwpożarowej obiektu / 105
8.3.2. Podstawowe założenia dla instalacji SIUP / 106
8.3.3. Projektowana konfiguracja sprzętowa instalacji SIUP / 106
8.3.4. Aplikacja wizualizacyjna SIUP / 108
8.3.5. Uwagi końcowe / 111

9. OCENA ZGODNOŚCI ELEMENTÓW SKŁADOWYCH SIUP / 113
9.1. Wyroby budowlane / 113
9.2. Wprowadzenie do obrotu / 114
9.3. Wprowadzenie do użytkowania w ochronie przeciwpożarowej / 117
9.4. Znakowanie wyrobu budowlanego / 118
9.5. Stosowanie logo CNBOP-PIB / 118

10. WYBRANE BADANIA LABORATORYJNE ELEMENTÓW SIUP / 121
10.1. Montaż i ustawienie. Konfiguracja próbki / 121
10.2. Połączenia elektryczne / 121
10.3. Normalne warunki atmosferyczne / 121
10.4. Skrócone badanie funkcjonalności / 122
10.5. Badania laboratoryjne / 122
10.5.1. Odporność na zimno / 122
10.5.2. Odporność na wilgotne gorąco stałe / 123
10.5.3. Wytrzymałość na wilgotne gorąco stałe / 123
10.5.4. Wyładowania elektryczności statycznej / 124
10.5.5. Oddziaływanie pola elektromagnetycznego / 124
10.5.6. Zaburzenia przewodzone indukowane przez pola o częstotliwości radiowej / 125
10.5.7. Zakłócenia serią szybkich elektrycznych stanów przejściowych / 125
10.5.8. Powolny udar napięciowy o wysokiej energii / 126

11. DOBROWOLNA CERTYFIKACJA USŁUG — OPIS WYMAGAŃ KWALIFIKACYJNYCH DLA PROJEKTANTÓW, INSTALATORÓW, KONSERWATORÓW / 127
11.1. Kwalifikacje personelu / 127
11.2. Certyfikacja instalacji / 128

12. LITERATURA / 131

SPIS RYCIN / 137

SPIS TABEL / 138

ZAŁĄCZNIK A — Wzory protokołów / 139
ZAŁĄCZNIK B —Wzór certyfikatu / 143
ZAŁĄCZNIK C —Wzór dopuszczenia / 145
ZAŁĄCZNIK D — Zalecana zawartość projektu instalacji SIUP / 147
ZAŁĄCZNIK E — Certyfikat projektu instalacji — wzór / 149
ZAŁĄCZNIK F — Certyfikat montażu instalacji — wzór / 151
ZAŁĄCZNIK G — Certyfikat uruchomienia instalacji — wzór / 153

PRZEDMOWA

W rozwijającym się świecie systemy związane z ochroną przeciwpożarową obiektów budowlanych tworzą bezsprzecznie jeden z bardziej zaawansowanych fundamentów, na których opiera się bezpie-czeństwo użytkowników tych obiektów. Uzupełnieniem wspomnianych systemów są elementy, które wpływają na standard użytkowy budynków — np. schody i chodniki ruchome (tzw. trawelatory), klimatyzacja, oświetlenie, windy. Innym, nie mniej ważnym aspektem bezpieczeństwa (w tym poża-rowego), jest zabezpieczenie procesów przemysłowych realizowanych w szerokim zakresie nie tylko przez Państwo, ale też przez liczne zakłady produkcyjne. To one poprzez wytwarzanie różnorakich dóbr (począwszy od tych wytwarzanych w przemyśle samochodowym, a skończywszy na przetwór-stwie) oddziałują na funkcjonowanie krajowej gospodarki. Zarządzanie tymi systemami stanowi więc nie tylko ogromne wyzwanie organizacyjne dla jednostek posiadających tak skomplikowaną infra-strukturę, ale przede wszystkim czyni je odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo, ciągłość działania, itp.
Kolejnym aspektem skorelowanym z wyzwaniem, jakim jest zarządzanie wieloma systemami bez-pieczeństwa, jest rozległość tych instalacji powiązana głównie z wielkością obiektów. Kampusy, szpi-tale czy nawet centra handlowe tworzą coraz większe kompleksy budynków, nierzadko z wielopozio-mowymi garażami podziemnymi. Budynki wysokościowe stanowią już tylko uzupełnienie tej grupy, bo — choć rzadko skompilowane architektonicznie — wznoszone są coraz wyżej. Budynki przekracza¬jące 150 metrów, posiadające często 40 i więcej kondygnacji, nie są już pojedynczymi przypadkami, lecz stanowią raczej stały element dynamicznie rozwijających się metropolii.
Jak zatem dbać o bezpieczeństwo użytkowników tak dużych obiektów? Jak nadzorować skompli-kowane procesy produkcyjne? W jaki sposób szybko i efektywnie dotrzeć do informacji o aktualnym stanie bezpieczeństwa? Starając się odpowiedzieć na nowe potrzeby rynku, stworzono systemy inte-grujące urządzenia przeciwpożarowe. W niniejszych wytycznych autorzy przybliżą, czym jest system integrujący urządzenia przeciwpożarowe, tzw. SIUP, jaką rolę powinien pełnić w systemie bezpie-czeństwa pożarowego obiektów budowlanych, jakie funkcjonalności posiadać i jakim wymaganiom sprostać (ze szczególnym uwzględnieniem aspektów związanych z bezpieczeństwem pożarowym).

WSTĘP

Wytyczne odnoszą się wyłącznie do systemów integrujących urządzenia przeciwpożarowe (SIUP), które przeznaczone są do monitoringu i sterowania tymi urządzeniami oraz:

– podlegają procesowi krajowej oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych na podstawie ustawy o wyrobach budowlanych oraz zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym jako wyroby budowlane z grupy „Stałe urządzenia przeciwpożarowe” oraz

– posiadają świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB do stosowania w ochronie przeciwpożarowej.

Zakres niniejszych wytycznych obejmuje integrację z elementami automatyki obiektu, które wymagają zrealizowania określonych działań w przypadku wykrycia pożaru w celu zapewnienia właściwego funkcjonowania systemu bezpieczeństwa pożarowego obiektu – zarówno w zakresie technicznym, jak i organizacyjnym. Integrowanie systemów automatyki obiektu niezwiązanej z ochroną przeciwpożarową pozostaje poza zakresem rozwiązań opisanych w niniejszych wytycznych.

Wytyczne zostały opracowane w celu ułatwienia procesów: projektowania, instalowania, uruchamiania, obsługi i konserwacji SIUP. Obecnie brakuje dokumentu w języku polskim, który w sposób kompleksowy obejmowałby wszystkie zagadnienia związane z ich wdrażaniem i eksploatacją.

Wytyczne kierowane są w szczególności do: projektantów, instalatorów, konserwatorów, rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz funkcjonariuszy z pionów kontrolno-rozpoznawczych Państwowej Straży Pożarnej. Dokument może być również przydatny dla właścicieli i zarządców obiektów, w których zainstalowano SIUP oraz dla producentów elementów tych systemów.

Przy opracowaniu wytycznych wykorzystano ponad dziesięcioletnie doświadczenie CNBOP-PIB w działalności certyfikacyjnej, laboratoryjnej, naukowo-badawczej w zakresie SIUP, a także doświadczenie projektowe i instalacyjne członków SITP. Podczas tworzenia niniejszych wytycznych wykorzystano również inne dokumenty wymienione w bibliografii załącznikowej.

Publikacja rozpoczyna się wykazem definicji i skrótów mających zastosowanie do niniejszych wytycznych.

Pierwszy rozdział przedstawia ogólne informacje o systemach integrujących urządzenia przeciwpożarowe i zastosowaniu omawianego w publikacji systemu.

Drugi rozdział prezentuje elementy składowe systemów integrujących urządzenia przeciwpożarowe z podziałem na oprogramowanie i elementy sprzętowe, m.in.: jednostki centralne, urządzenia sieciowe, urządzenia obsługi SIUP.

Trzeci rozdział poświęcony jest wymaganiom projektowym. Przedstawiono w nim zagadnienia

związane zarówno z analizą i oceną ryzyka, jak i kategorie instalacji SIUP. Opisano możliwość współpracy SIUP z urządzeniami przeciwpożarowymi. Rozdział uzupełniono również o współpracę i możliwość wykorzystania SIUP do funkcji niezwiązanych z reagowaniem na pożar.

Czwarty rozdział prezentuje proces instalowania SIUP. W rozdziale wskazano możliwe miejsca lokalizacji pomieszczenia obsługi, instalowanie i konfigurowanie wraz z wymaganą na tym etapie dokumentacją.

Piąty rozdział zawiera wytyczne dotyczące uruchamiania SIUP. Opisano w nim mapowanie integrowanych systemów, programowanie i konfigurację bazy danych SIUP. Rozdział uzupełniają informacje dotyczące weryfikacji i testów instalacji, w tym testowanie: instalacji SIUP, połączenia z integrowanymi systemami/urządzeniami, zintegrowanych systemów oraz systemów w reakcji na zdarzenia.

Szósty rozdział zawiera informacje, które dotyczą obsługi SIUP. Przedstawia instrukcje postępowania operatora SIUP i testowanie poprawności działania. W rozdziale przedstawiono również informacje w zakresie napraw, części zamiennych, modyfikacji i rozbudowy SIUP. Opisano szkolenia dla personelu.

Siódmy rozdział poświęcony jest konserwacji, która powinna być przeprowadzana regularnie, w określonych odstępach czasu. Opisano w nim podstawy prawne oraz kto i na jakiej podstawie odpowiada za sprawność SIUP. W rozdziale przedstawiono również zalecane wymagania dla podmiotów świadczących usługi serwisowe.

Ósmy rozdział to opis przykładowych aplikacji SIUP w praktyce. W rozdziale zaprezentowano trzy obiekty: halę widowiskowo-sportową, budynek wysokościowy oraz ciąg nawęglania w elektrociepłowni, na podstawie których pokazano wybrane aspekty funkcjonowania SIUP.

Dziewiąty rozdział opisuje podstawowe wymagania dotyczące oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobów budowalnych, do których należą m.in. omawiane w niniejszych wytycznych systemu integrujące urządzenia przeciwpożarowe.

Dziesiąty rozdział przedstawia wybrane badania laboratoryjne, którym poddawane są SIUP.

Jedenasty rozdział opisuje podstawowe wymagania dotyczące certyfikacji usług. W rozdziale przedstawiono wymagania kwalifikacyjne dla projektantów, instalatorów, konserwatorów. Omówiono kwalifikacje personelu oraz certyfikację instalacji.

Wytyczne zawierają załączniki informacyjne, które stanowią odpowiednio: wzory protokołów, wzór certyfikatu, wzór dopuszczenia oraz zalecaną zawartość projektu instalacji SIUP.

Z uwagi na możliwe zmiany wymagań technicznych i prawnych w obszarze systemów integrujących urządzenia przeciwpożarowe zaleca się korzystanie z najbardziej aktualnej wersji niniejszego opracowania.