Prace kontrolno-pomiarowe wykonywane w budynkach i obiektach budowlanych Grupa 1 Urządzenia, instalacje i sieci elektryczne o napięciu do 1 kV ebook PDF

Prace kontrolno-pomiarowe wykonywane w budynkach i obiektach budowlanych
Grupa 1 Urządzenia, instalacje i sieci elektryczne o napięciu do 1 kV
ebook PDF

opracowanie redakcyjne inż. Radosław Lenartowicz

rok wydania: 2019

format: PDF
zabezpieczenie: znak wodny
liczba plików do pobrania: 1 (PDF)
rozmiar pliku do pobrania: 4,78 MB
ilość stron: 112
ISBN: 978-83-64094-61-3

Książka wydana pod patronatem miesięcznika „elektro.info”

Przedmowa
Opracowanie stanowi w części własną adaptację publikacji autora wykonanych dla Instytutu Techniki Budowlanej oraz COBR „Elektromontaż” i jest przeznaczone do prac dydaktycznych i szkoleniowych.

Autorem jest Radosław Lenartowicz, członek Centralnego Kolegium Sekcji Instalacji i Urządzeń Elektrycznych Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Członek Normalizacyjnej Komisji Problemowej nr 55 ds. instalacji elektrycznych i ochrony odgromowej obiektów budowlanych Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. Członek Stowarzyszenia Elektryków Polskich i Stowarzyszenia Polskich Energetyków. Zastępca Przewodniczącego Państwowej Komisji Kwalifikacyjnej nr 184 i członek Komisji Kwalifikacyjnej nr 516 SEP nadającej uprawnienia kwalifikacyjne z dziedziny elektroenergetyki – Grupa I. Wieloletni pracownik Instytutu Techniki Budowlanej w Warszawie, gdzie zajmował się badaniami urządzeń, instalacji oraz sprzętu i osprzętu elektrycznego do 1 kV, dla budownictwa, a także dopuszczaniem wyrobów do stosowania w budownictwie. Autor kilkunastu książek, kilkudziesięciu ekspertyz i opinii w zakresie instalacji i urządzeń elektroenergetycznych oraz wielu artykułów z dziedziny elektroenergetyki i ochrony przeciwporażeniowej. Ekspert ds. instalacji oraz urządzeń elektrycznych w budownictwie. Prowadzi szkolenia i kursy z dziedziny budowy i eksploatacji instalacji i urządzeń elektroenergetycznych.

Opracowanie ma ułatwić przyswojenie określonej wiedzy w zakresie odbioru prac montażowych i eksploatacji urządzeń i instalacji elektrycznych do 1 kV w budynkach. Książka przedstawia zasady prac kontrolno-pomiarowych pomontażowych i eksploatacyjnych wykonywanych w budynkach.
Powinny z niej skorzystać osoby ubiegające się o dodatkowe kwalifikacje w zakresie eksploatacji i dozoru wymagane przy wykonywaniu pomiarów ochronnych w budynkach.

Zgodnie z umową wydawniczą zawartą pomiędzy Zarządem Głównym Stowarzyszenia Polskich Energetyków w Radomiu i autorem Radosławem Lenartowiczem, prawa majątkowe przechodzą na Zarząd Główny Stowarzyszenia Polskich Energetyków w Radomiu.

Spis treści
1. Wstęp / 9

2. Wymagania ogólne / 12
2.1. Informacje podstawowe / 12
2.2. Dobór urządzeń do badań / 13
2.3. Oznaczenia, zakres i wymagania zawarte w poszczególnych arkuszach normy PN-EN 61557 / 14
2.4. Błędy w pomiarach wynikające z budowy przyrządów pomiarowych, znamionowych warunków pracy i innych dodatkowych czynników / 19
2.5. Bezpieczeństwo wykonywania pomiarów. Kategorie pomiarowe / 22
2.6. Uwarunkowania / 23
2.7. Wymagania techniczne / 33
2.8. Ogólne zasady wykonywania pomiarów / 33

3. Wymagania formalne / 34
3.1. Wymagania stawiane elektrycznym przyrządom pomiarowym / 34
3.2. Aparatura pomiarowa / 37
3.3. Zalecane terminy kontroli przyrządów pomiarowych / 37
3.4. Okresowe sprawdzenia przyrządów pomiarowych (wzorcowanie) / 39
3.5. Odpowiedzialność za użytkowanie przyrządów pomiarowych / 39
3.6. Odpowiedzialność za przestrzeganie ustawy Prawo o miarach / 39
3.7. Wymagania dla osób wykonujących pomiary / 40

4. Badania urządzeń i instalacji elektrycznych / 41
4.1. Badania odbiorcze / 41
4.2. Oględziny instalacji elektrycznych / 42
4.3. Zakres pomiarów i prób instalacji elektrycznych / 45
4.4. Protokół z badań odbiorczych urządzeń i instalacji elektrycznych / 45
4.5. Badania odbiorcze instalacji piorunochronnych w budynku / 49
4.6. Badania odbiorcze urządzeń zasilających w energię elektryczną budynek lub obiekt budowlany / 53
4.7. Procedura pomiarów odbiorczych / 59
4.8. Badania eksploatacyjne okresowe instalacji i urządzeń elektrycznych / 62
4.9. Procedura pomiarów eksploatacyjnych / 68
4.10. Zasada ochrony zastanej – pożarowej, przeciwporażeniowej np. zerowanie-uziemienie 69

5. Opis stosowanych metod pomiarowych / 71
5.1. Pomiary ciągłości przewodów ochronnych (w tym głównych i dodatkowych połączeń wyrównawczych) / 71
5.2. Pomiar rezystancji izolacji urządzeń i instalacji elektrycznych / 76
5.3. Pomiar rezystancji/impedancji izolacji ścian i podłóg w pomieszczeniach budynków / 86
5.4. Pomiar impedancji pętli zwarciowej w układzie sieci TN / 93
5.5. Pomiar impedancji pętli zwarciowej w układzie sieci TT / 102
5.6. Pomiar impedancji pętli zwarciowej w układzie sieci IT / 106
5.7. Pomiar rezystancji uziemienia / 108
5.8. Pomiar prądu zadziałania i czasu wyłączenia urządzeń różnicowoprądowych RCD / 119
5.9. Pomiar napięć dotyku i napięć rażenia / 128
5.10. Pomiar wytrzymałości elektrycznej izolacji / 133
5.11. Próba napięciowa izolacji żył kabli w linii kablowej / 137
5.12. Pomiary oświetlenia / 139
5.13. Pomiary termowizyjne urządzeń i instalacji elektrycznych / 147
5.14. Pomiary uziemień odgromowych / 156
5.15. Pomiar rezystywności gruntu / 159
5.16. Sprawdzenie kolejności faz w obwodzie 3-fazowym / 160
5.17. Pomiar rezystancji izolacji uzwojeń transformatora / 161
5.18. Pomiary rezystancji izolacji w obwodach z zastosowaną ochroną za pomocą SELV, PELV lub separacji elektrycznej / 166
5.19. Pomiar spadku napięcia 169

6. Odbiór urządzeń i instalacji elektrycznych w budynkach / 170
6.1. Warunki odbioru robót budowlanych niezbędnych do wykonania instalacji elektrycznych w budynku / 170
6.2. Warunki odbioru wykonanych instalacji elektrycznych / 170

7. Bibliografia / 176
7.1. Ustawy / 176
7.2. Rozporządzenia / 176
7.3. Normy / 177
7.4. Literatura / 179

8. Pytania /180

ZAŁĄCZNIKI
Załącznik 1 Zbiorczy protokół sprawdzenia instalacji elektrycznych / 183
Załącznik 2 Oględziny instalacji elektrycznych / 185
Załącznik 3 Zakres oględzin instalacji elektrycznych / 187
Załącznik 4 Odczytywanie charakterystyk czasowo-prądowych bezpieczników / 192
Załącznik 5 Charakterystyki czasowo-prądowe wyłączników nadprądowych / 194
Załącznik 6 Charakterystyki działania wyłączników różnicowoprądowych / 198
Załącznik 7 Wymagania odbiorcze dotyczące kabli i linii kablowych / 203
Załącznik 8 Zalecane zakresy i okresy wykonywanych badań eksploatacyjnych instalacji i urządzeń elektrycznych o napięciu znamionowym do 1 kV w budynkach mieszkalnych użyteczności publicznej / 207
Załącznik 9 Wymagane wartości rezystancji uziomów dla obiektów budowlanych z zainstalowaną ochroną odgromową (podstawową, obostrzoną, specjalną) / 212
Załącznik 10 Wymagane wartości rezystancji uziemień ochronnych dla obiektów budowlanych mających ochronę przeciwporażeniową / 214
Załącznik 11 Wymagane wartości rezystancji uziemień roboczych dla umożliwienia prawidłowej pracy sieci i prawidłowego działania jej wyposażenia / 215
Załącznik 12 Wymagane wartości rezystancji dotyczące uziemień urządzeń telekomunikacji / 216

1. Wstęp

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU06.156.1118) stanowi, że obowiązek zapewnienia wymaganego stanu technicznego instalacji i urządzeń elektrycznych w budynku należy do:

 - dostawcy energii elektrycznej w zakresie przyłącza, złącza oraz liczników znajdujących się w budynku,

- właściciela lub zarządcy budynku w zakresie oprzewodowania, sprzętu i osprzętu, urządzeń zasilających i rozdzielczych, aparatury rozdzielczej i sterowniczej, urządzeń zabezpieczających oraz uziemienia,

- użytkownika lokalu w zakresie łączników instalacyjnych, gniazd wtyczkowych, bezpieczników topikowych lub wyłączników nadmiarowych instalacyjnych, wyłączników przeciwporażeniowych różnicowoprądowych oraz odbiorników energii elektrycznej stanowiących wyposażenie lokalu. Dostawca energii elektrycznej ma obowiązek zapewnić należyty stan techniczny instalacji:

Po zainstalowaniu liczników to do niego należy ich okresowa legalizacja, naprawa lub wymiana, a także uczestnictwo w odbiorze technicznym i uruchomienie (załączenie pod napięcie) instalacji po jej wykonaniu, rozbudowie, przebudowie lub modernizacji, jeżeli zmieniają się techniczne warunki zasilania.

Do obowiązków właściciela lub zarządcy budynku w celu utrzymania należytego stanu technicznego instalacji i urządzeń elektrycznych należy:

- uczestnictwo w odbiorze technicznym instalacji po jej wykonaniu, rozbudowie, przebudowie, modernizacji, remoncie lub naprawie,

- uczestnictwo w okresowej kontroli przy badaniu instalacji elektrycznej w zakresie stanu sprawności połączeń, sprzętu, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony przed porażeniem, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów,

- sporządzania planów kontroli okresowych, planów napraw i wymian, zamierzeń remontowo-modernizacyjnych oraz zapewnienie terminowej realizacji tych planów,-

- kontrola jakości prac eksploatacyjnych (robót konserwacyjnych),

- zapewnienie realizacji zaleceń pokontrolnych, wydawanych przez organy nadzoru budowlanego oraz inne organy upoważnione do kontroli,

- przeprowadzenie doraźnej kontroli stanu technicznego instalacji elektrycznych w przypadku zaistnienia zagrożenia: życia lub zdrowia użytkowników lokali, bezpieczeństwa mienia i środowiska,

- udział w pracach związanych z likwidacją skutków awarii i zakłóceń,

- prowadzenie dokumentacji eksploatacyjnej instalacji elektrycznej, jako wydzielonej części dokumentacji eksploatacyjnej budynku,

- bieżące działania zapewniające bezpieczeństwo użytkowania energii elektrycznej.

Do obowiązków użytkownika lokalu w zakresie zapewnienia należytego stanu technicznego instalacji elektrycznej należy:

- utrzymanie wymaganego stanu bezpieczeństwa urządzeń elektrycznych w lokalu,

- przestrzeganie zasad bezpieczeństwa użytkowania energii elektrycznej,

- udostępnienie lokalu w celu wykonania obowiązków obciążających zarządcę budynku oraz dostawcę energii elektrycznej,

- niezwłoczne powiadomienie właściciela lub zarządcy budynku o przypadkach nieprawidłowości funkcjonowania instalacji urządzeń elektrycznych,

- realizacja zaleceń pokontrolnych, określonych podczas kontroli stanu technicznego, obciążających użytkownika lokalu.

Obowiązek zapewnienia wymaganego stanu technicznego instalacji piorunochronnej w budynku wielorodzinnym należy do zarządcy (właściciela) budynku. Do jego obowiązków w tym zakresie należy:

- badanie instalacji, w szczególności w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń przed korozją oraz uziemienia,

- zapewnienie realizacji napraw i wymian przez osoby posiadające kwalifikacje zawodowe wymagane przy świadczeniu usług oraz wykonywaniu napraw lub dozoru nad eksploatacją urządzeń i instalacji elektrycznych,

- zapewnienie nadzoru nad realizacją robót konserwacyjnych, napraw i wymian,

- zapewnienie realizacji zaleceń pokontrolnych wydawanych przez upoważnione organy,

- w razie zagrożenia życia lub zdrowia użytkowników albo środowiska lub mienia – przeprowadzenie kontroli stanu technicznego tej instalacji.

Większość czynności wymienionych powyżej wymaga dokonania odpowiednich badań i pomiarów urządzeń i instalacji elektrycznych znajdujących się w budynku lub obiekcie budowlanym. Mając to na uwadze, opracowano niniejszą publikację pt. „Prace pomiarowo-kontrolne wykonywane w budynkach i obiektach budowlanych”.

Publikacja zawiera zasady i metody przeprowadzania pomiarów odbiorczych i eksploatacyjnych urządzeń i instalacji elektrycznych w budynkach. Obejmuje wymagania obowiązujące na egzaminach kwalifikacyjnych, grupa I, Urządzenia, instalacje i sieci elektryczne o napięciu do 1 kV, w zakresie kontrolno-pomiarowym.

Nowe zasady i metody przeprowadzania pomiarów instalacji elektrycznych wynikają z arkusza aktualnej normy PN-HD 60364-6:2016-07 – wersja angielska lub PN-HD 60364-6:2008P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 6: Sprawdzanie^[1] [N3] – norma wycofana. Przy opracowywaniu wymagań korzystano także z normy PN-E-4700:1998/Az1:2000P [N2], zawierającej wytyczne przeprowadzania pomontażowych badań odbiorczych oraz z wiedzy technicznej.

Metody i zasady przeprowadzania pomiarów wykonywanych przy badaniach eksploatacyjnych instalacji powinny być prowadzone w podobny sposób, jak przy badaniach odbiorczych. Metody i zasady wykonywania pomiarów opisane w opracowaniu są zgodne z wymaganiami europejskimi.

Celem niniejszego opracowania jest:

- ujednolicenie metod pomiarowych,

- zapewnienie powtarzalności wyników,

- wyeliminowanie w całości lub przynajmniej ograniczenie błędów pomiarowych do dopuszczalnego poziomu.

Zakres pracy obejmuje ustalenie metod pomiarów, uwarunkowań, schematów i doboru aparatów do pomiarów:

- ciągłości przewodów ochronnych,

- rezystancji izolacji obwodów instalacji elektrycznych,

- rezystancji ścian i podłóg w pomieszczeniach,

- impedancji pętli zwarciowej w instalacjach elektrycznych dla różnych systemów sieci,

- rezystancji uziemienia ochronnego i odgromowego,

- rezystywności gruntu,

- napięcia dotykowego, czasu zadziałania i prądu wyzwalającego urządzeń róż­nicowoprądowych,

- napięcia dotyku i napięcia rażenia,

- wytrzymałości elektrycznej izolacji,

- natężenia oświetlenia,

- termowizyjnych,

- rezystancji uzwojeń transformatora,

- rezystancji izolacji w obwodach z zastosowaną ochroną za pomocą SELV, PELV lub separacji elektrycznej,

- spadku napięcia.

Poradnik jest przeznaczony przede wszystkim dla służb wykonujących pomiary odbiorcze i eksploatacyjne

^[1]   Najważniejszym dokumentem biznesowym w gospodarce rynkowej jest kontrakt między wykonawcą i odbiorcą. Jeżeli kontrakt zawiera odesłanie do normy wycofanej (za zgodą zainteresowanych stron), to nie ma jakichkolwiek przeszkód, aby zastosować taką normę. Normy wycofane zawierają rozwiązania mniej nowoczesne, ale to nie znaczy, że błędne.